Page 303 - Jezyk_kluczem_do_kraju_t2_ebook_no security

VI. Gramatyka

Liczebniki zbiorowe
1. Używamy ich:
a) do określenia liczby istot małych: dzieci, osobników niedojrzałych
(rzeczowniki zakończone na -ęta), np. pięcioro dzieci, sześcioro ko-
ciąt, dwanaścioro prosiąt...
b) chcąc podkreślić, że w grupie są przedstawiciele obu płci, np.
W tej klasie jest dwadzieścioro pięcioro uczniów.
c) mówiąc o rzeczownikach, które mają tylko liczbę mnogą (tzw.
pluralia tantum), m.in. drzwi, spodnie, sanki, okulary, skrzypce,
nożyce, np. dwoje drzwi, siedmioro spodni, trzydzieścioro nożyc...
2. Rzeczowniki występujące po liczebnikach zbiorowych przybierają
formę dopełniacza (np. m., B., W. dwoje dzieci, D. dwojgu dzieci,
n. dwojgiem dzieci).
formy rzeczowników w celowniku lub miejscowniku (np. c. dwojgu
dzieciom, msc. dwojgu dzieciach) są wyjątkami! ich forma jest zgodna
z przypadkiem liczebnika zbiorowego.
3. Liczebniki zbiorowe obaj/obydwaj, oba/obydwa, obie/obydwie odno-
szące się do dwóch konkretnych osób lub rzeczy, występują w dwóch
możliwych formach, krótszej i dłuższej.
nie ma różnicy znaczenia w używaniu obu tych form, a jedynie róż-
nica stylistyczna:
• obaj/obydwaj odnosi się do rzeczowników rodzaju męskoosobowe-
go, np. Obaj/obydwaj chłopcy byli dziś nieobecni.
• obie/obydwie odnosi się do rzeczowników rodzaju żeńskiego (nieza-
leżnie, czy są to osoby czy przedmioty), np. Obie/obydwie sprzedaw-
czynie odeszły z pracy. Obie/obydwie bluzki są bardzo ładne.
• oba/obydwa odnosi się do rzeczowników rodzaju męskiego (żywot-
nych i nieżywotnych) oraz nijakich, np. Oba/obydwa psy trafiły do
schroniska. Oba/obydwa biurka pasują do pozostałych mebli.
Liczebniki ułamkowe

1. W liczebnikach wielowyrazowych składających się z liczebnika głów-
nego i ułamkowego, to liczebnik ułamkowy decyduje o formie stoją-
cego po nim rzeczownika, np. kupiłam dwa kilogramy ziemniaków, ale:
kupiłam dwa i trzy czwarte kilograma ziemniaków.
2. Liczebniki pół i ćwierć są nieodmienne. W liczebnikach wielowyrazo-
wych, kończących się na pół i ćwierć to one – tak samo jak w przypadku
innych – decydują o przypadku rzeczownika, do którego się odnoszą,
np. dwa worki mąki, ale: dwa i pół worka mąki; piętnaście kilogramów
cukru, ale: piętnaście i ćwierć kilograma cukru. Wyjątkiem jest tu połą-
czenie z rzeczownikiem „raz”, jego formę określa liczebnik główny,
a nie ułamkowy, np. dwa i pół razy.

303