Page 234 - Bogusław Kubiak_Podroze po Polsce_Flipbook online html5 bookcase

PODRÓŻE PO POLSCE

V. KRYNICA − WYPRAWA NIE TYLKO DO WÓD XIII. Przykładowe odpowiedzi:
porastać – pokrywać, zarastać; deptak – chodnik, pasaż; zabłąkać się – zabłądzić, zgubić się; broczący – ociekający,
I. Krynica-Zdrój – miasto w południowo-wschodniej Polsce, w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, tryskający; pokorny – potulny, cichy; ufność – wiara, przeświadczenie; jasność – blask, światło; zstępować – schodzić,
w południowo-wschodniej części Beskidu Sądeckiego. zniżać się; szerzyć się – rozprzestrzeniać się, upowszechniać się; zdarzenie – historia, zajście; gąszcz – gęstwina,
kłębowisko; otulić – okryć, osłonić; chorzy – cierpiący, niezdrowi; hojny – szczodry, sowity
II. Herb Krynicy-Zdroju przedstawia w polu błękitnym srebrny dzban, nad którym znajdują się trzy złote korony w układzie
2,1. Dzban symbolizuje złoża wód mineralnych oraz tradycje picia wody mineralnej. Kolor niebieski i trzy złote korony to XVIII.
barwy biskupów krakowskich, którzy od średniowiecza do 1781 byli posiadaczami Państwa (Starostwa) Muszyńskiego,
w skład którego wchodziła Krynica. 1 2 P R Y M I T Y W I S T A
C H L U B N Y
III. 3 P A Ń S Z C Z Y Z N A
balneologia − dział medycyny zajmujący się badaniem właściwości leczniczych wód i kąpieli mineralnych oraz ich 4 L E S I S T Y
zastosowaniem w lecznictwie 5 P O S Z U S O W A Ć
borowinowy − odnoszący się do odmiany torfu; mułu otrzymywanego z tego torfu, mającego zastosowanie w lecznictwie 6 F O R U M
chlubny − taki, którym można się chlubić; przynoszący chwałę, zaszczyt; zaszczytny, chwalebny 7 U F N O Ś Ć
doborowy − będący rezultatem najlepszego doboru; doskonały, przedni 8 M I S J A
frajda − niezwykła przyjemność, uciecha, rozrywka, gratka 9 P O K O R N Y
obcowanie − przebywanie z kimś, kontaktowanie się 10 W I E C Z Y S T Y
podaż − oferowanie towarów na sprzedaż, ilość pewnego towaru znajdująca się w danej chwili na rynku 11 A F I S Z
popyt − zapotrzebowanie na towary lub usługi; łatwość zbycia pewnych towarów 12 O B C O W A Ć
poszusować − pozjeżdżać na nartach po linii spadku stoku 13 G R O N O
prężnie − energicznie rozwijający swoją działalność; też: o działaniu: rozwijający się energicznie 14 W Ł A S N O Ś Ć
prymitywista − twórca sztuki tzw. naiwnej, ukazującej obiekty w sposób uproszczony; artysta nieprofesjonalny
światły − wykształcony, inteligentny, rozumny; świadczący o czyjejś inteligencji, rozumie
wziętość − powodzenie, sława, dobra opinia, popularność VI. TORUŃ − POD OPIEKĄ MIKOŁAJA
zdrój − miejsce w ziemi, skąd wytryskuje woda; źródło; miejscowość kuracyjna mająca źródła wód leczniczych; dziś tylko
w nazwach własnych I. Toruń − miasto w północnej Polsce, w środkowej części województwa kujawsko-pomorskiego, położone nad Wisłą.
IV. | a − 6 | b − 3 | c − 2 | d − 5 | e − 4 | f − 1 | II. Herb Torunia przedstawia srebrną tarczę, na której widać czerwone mury miejskie z blankowaniem (zwieńczeniem tzw.
zębami, pomiędzy którymi znajduje się wolna przestrzeń, co miało ułatwić obronę w czasie oblężenia) i trzema basztami
V. | 1 − c | 2 − c | 3 − b | 4 − c | 5 − b | jednakowej wysokości. W każdej baszcie skrajnej jest jeden otwór strzelniczy w kolorze czarnym. W murze znajduje się
3
VI. brama ze złotymi podwojami, lewa połowa podwoi jest otwarta , okucie na podwojach jest srebrne, w otwartej połowie
bramy jest podniesiona srebrna brona. Otwór bramy ma kolor czarny. Tarczę herbową trzyma klęczący anioł w szacie
1. Od połowy XIX wieku pacjenci doceniali w Krynicy nie tylko jej wody, ale także kąpiele borowinowe. błękitnej ze skrzydłami srebrnymi − symbol opiekuna miasta. Włosy anioła są czarne, twarz i dłonie barwy naturalnej.
2. Aby Krynica cieszyła się coraz większą popularnością, w XIX wybudowano w mieście m.in.: Stare Łazienki Mineralne, W prawej ręce anioł trzyma złoty klucz, który jest znakiem dostępu do miasta i władzy.
Stare Łazienki Borowinowe, Dom Zdrojowy, Pijalnię Główną oraz liczne pensjonaty, a także teatr modrzewiowy.
3. Uzdrowisko stało się z czasem modnym miejscem pobytu sławnych Polaków. Bywali tu m.in.: Grottger, Matejko, III.
Kraszewski, Sienkiewicz, Modrzejewska, Reymont, Tuwim, Gałczyński, Kiepura. barbakan − średniowieczna budowla obronna stojąca poza obwodem murów obronnych miasta, połączona z nim
4. W Krynicy odbywa się co roku Festiwal Arii i Pieśni im. Jana Kiepury. mostem lub osłoniętym przejściem, broniąca dostępu do bramy
5. W galerii sztuki Romanówka podziwiać możemy obrazy genialnego malarza prymitywisty, zwanego Nikiforem baszta − wieża o charakterze obronno-obserwacyjnym, przeważnie kamienna lub murowana, okrągła lub w kształcie
Krynickim. graniastosłupa
6. Mikroklimat okolicy cechuje się dużymi różnicami temperatur między dniem i nocą, znaczną liczbą dni słonecznych caryca − tytuł władczyń rosyjskich, bułgarskich, serbskich; żona cara
oraz zaleganiem pokrywy śnieżnej od listopada do marca. chrzest − jeden z sakramentów chrześcijańskich; obrządek nadania imienia i przyjęcia chrzczonego do grona wyznawców
7. Na Jaworzynie czekają na turystów znakomicie przygotowane trasy o różnym stopniu trudności (w tym najdłuższa czeladnik − wykwalifikowany rzemieślnik, pracujący pod kierunkiem majstra
w Polsce oświetlona trasa i najdłuższa trasa „rodzinna”), nowoczesna kolej gondolowa oraz pięć szybkich wyciągów flisak − człowiek trudniący się spławianiem drewna, zajmujący się flisactwem
orczykowych. heliocentryczny − przyjmujący Słońce za centrum naszego układu planetarnego
8. Ze szczytu Jaworzyny turyści podziwiają zapierającą dech w piersiach panoramę Tatr i znacznej części Beskidów. herb − znak rodowy, będący oznaką przynależności do stanu szlacheckiego
9. W Krynicy, Tyliczu i w dolinie Czarnego Potoku skorzystać można z wyciągów. karoca − dawny czterokołowy powóz kryty, o pudle wybitym wewnątrz tkaniną
10. Spacerując po Krynicy, warto zwrócić uwagę na piękne budowle, które także dziś zachwycają rozmachem: Stare lukier − polewa z roztopionego cukru do ciast, tortów, pierników itp.
Łazienki, Stary Dom Zdrojowy, Witoldówkę, położony w sercu miasta okazały Lwigród – przed laty najwspanialsze łasić się − przymilać się; o zwierzętach: ocierać się pieszczotliwie; o ludziach: wdzięczyć się, zalecać się do kogoś; chcieć
sanatorium Krynicy, dziś opuszczone i niszczejące – oraz budynek Hydropatii, który niestety dzieli los Lwigrodu. się przypodobać, nadskakiwać, pochlebiać komuś,
łuk − broń wyrzucająca strzały, złożona z wygiętego pręta i cięciwy łączącej jego końce; element konstrukcyjny lub
VII. 1. korzystny 2. bezpośredni 3. forum 4. uznany 5. grono 6. misja dekoracyjny, zwykle zakrzywiony i podparty na obu końcach, stosowany zwykle w sklepieniach i jako zamknięcie
IX. otworów
Mianownik Krynica-Zdrój Jaworzyna Tylicz Muszyna melonik − kapelusz męski o twardym, półkolistym denku
piernik − ciasto upieczone z dodatkiem miodu i korzeni
Dopełniacz Krynicy-Zdroju Jaworzyny Tylicza Muszyny pierzeja − frontowa ściana zabudowy ulicy lub placu
Celownik Krynicy-Zdrojowi Jaworzynie Tyliczowi Muszynie plaga − zjawisko groźne, szerzące się i trudne do opanowania; też: coś dokuczliwego; klęska, nieszczęście, kara
Biernik Krynicę-Zdrój Jaworzynę Tylicz Muszynę pręgierz − w średniowiecznych miastach: słup, przy którym wystawiano na widok publiczny przestępców i wymierzano
Narzędnik Krynicą-Zdrojem Jaworzyną Tyliczem Muszyną im chłostę
Miejscownik Krynicy-Zdroju Jaworzynie Tyliczu Muszynie uhonorować − okazać komuś szacunek, cześć (honor); uczcić
Wołacz Krynico-Zdroju! Jaworzyno! Tyliczu! Muszyno! złoczyńca − człowiek dopuszczający się przestępstwa; przestępca
IV. | a – 2 | b – 3 | c – 1 | d – 5 | e – 4 |
X. 1. zdroju 2. wrażeń 3. prymitywistami 4. rodaków 5. torze 6. staraniach 7. olejku 8. kolei 9. korzenie 10. fenomenem
XI. 1. cechuje się 2. doceniają 3. niszczeją 4. mawia 5. obcuję 6. odzyskuje 7. unosi się 8. wypożyczają 9. zachwyca
10. ustępują 3 Opisy herbów przedstawione są zgodnie z zasadami heraldyki (tzw. blazonowanie). Herb tradycyjnie opisuje się z perspek-
tywy rycerza ukrytego za tarczą.

232