Page 30 - almanakhi - svane (tsu).indd
P. 30
30 savane, oqtomberi, 2014
bis qveynebis yvela ebraul TemSi da bolos dawesda erec israelSic.
bevr adgilas tradiciad qceul dResaswauls kvlav SerCa `kurTxe-
vis dRis“ an `kurTxevisa da simxaT Toris dRis“ saxelwodeba.
uZveles ebraul wyaroebSi, winaswarmetyvelTa wignebsa da
TalmudSi, Tora `sacolis~ saxeliT iwodeba – ToriT daniSnao
ufalma ebraeli xalxi. termins `xaTan Tora“ (`nefe Torisa~) pir-
velad vxvdebiT safrangeTSi gamoqveynebul ebraul religiur le-
qsikonSi da raSis mowafeebis wignebSi. am sapatio tituls `simxaT
Toris“ dResaswaulze aniWebdnen mrevlis gamorCeul wevrs, ro-
melsac Tebaze iwvevdnen `xumaSis“ (`xuTwigneulis~) dasasrulisa
da misi dasawyisis wasakiTxad. ukve XII saukunis bolos am terminiT
sargeblobdnen provansisa da italiis ebrauli Temebi. rabi cidkia
ben abrahami wignSi `darCenili TavTavebi“ wers: `arsebobs Cveule-
ba, warmioTqvas sagalobelTa da qebis himnebi, roca Tebaze (ambi-
onze) adis xuTwigneulis bolo Tavis mkiTxveli, iseve, rogorc es
miRebulia saqorwino baldaxinis saburvelqveS nefis asvlis Jams~.
XVI–XVII saukuneebSi msoflioSi mimofantul yvela ebraul
TemSi TandaTan damkvidrda terminebi `Toris xaTani“ da `bereSiTis
xaTani“ anu `xaTan Tora“ da `xaTan bereSiT“; zogan, maT Soris aRmo-
savleTis qveynebSi, maT `xaTan mesaiems“ (damsrulebels) da `xaTan
maTxils“ (damwyebs) uwodeben. `xaTnebis“ movaleobaa moawyon sazei-
mo sajamaaTo sadili da daurigon tkbileuli Temis wevrebs, gansa-
kuTrebiT – bavSvebs.
Toris damamTavrebel sityvaSi – `israel~ – bolo asoa l (`la-
med~), xolo sawyis sityvaSi – `bereSiT~ – pirveli asoa b (`beT~);
ikvreba sityva bl (`leb~) – `guli~. gulis bl gavliT SeuZlia ada-
mians daukavSirdes Semoqmeds h`w`h`y, gulis gasufTavebiTa da gan-
wmendiT ZaluZs miaRwios srulyofil erTobas ufalTan. amitomaa,
rom `simxaT Toris~ dResaswaulze, Toris yovelwliuri ciklis
damTavrebisTanave, iqve, dauyovnebliv ikiTxeba Toris pirveli Ta-
vis – `bereSiTis~ pirveli sityvebi:
`Tavdapirvelad gaaCina RmerTma ca da dedamiwa. da iyo de-
damiwa usaxo da usavano; da bneli sufevda ufskrulis pirze;
da suli RvTisa qroda wylis zedapirze. da Tqva RmerTma: iyos
sinaTle! da iqmna sinaTle. da naxa RmerTma, naTeli rom kargia;
da gamoyo RmerTma naTeli bnelisgan. da uwoda RmerTma naTels
dRe, xolo bnels uwoda Rame; da iyo saRamo, da iyo dila – dRe
erTi...~