Page 17 - 012สังคมศึกษา-สค21001

9

เรื่องที่ 2 การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิศาสตรกายภาพ

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิศาสตรกายภาพ หมายถึง ลักษณะการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดลอม
ทางกายภาพที่อยูรอบตัวมนุษย ทั้งสวนที่เปนธรณีภาค อุทกภาค บรรยากาศภาคและชีวภาค ตลอดจน

ความสัมพันธทางพื้นที่ของสิ่งแวดลอมทางกายภาพตาง ๆ ดังกลาวขางตน

การเปลี่ยนแปลงทางภูมิศาสตรกอใหเกิดความเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ ทั้งภูมิประเทศและ
ภูมิอากาศในประเทศไทยและประเทศในทวีปเอเชีย สวนมากเกิดจากปรากฏการณตามธรรมชาติและเกิดผล

กระทบตอประชาชนที่อาศัยอยู รวมทั้งสิ่งกอสรางปรากฏการณตาง ๆ ที่มักจะเกิดมีดังตอไปนี้

2.1 การเกิดแผนดินไหว แผนดินไหวเปนปรากฏการณธรรมชาติที่เกิดจากการเคลื่อนที่ของ
แผนเปลือกโลก (แนวระหวางรอยตอธรณีภาค) ทําใหเกิดการเคลื่อนตัวของชั้นหินขนาดใหญเลื่อนเคลื่อนที่

หรือแตกหักและเกิดการโอนถายพลังงานศักยผานในชั้นหินที่อยูติดกัน พลังงานศักยนี้อยูในรูปเคลื่อนไหว

สะเทือน จุดศูนยกลางการเกิดแผนดินไหว (focus) มักเกิดตามรอยเลื่อน อยูในระดับความลึกตาง ๆ ของ
ผิวโลก สวนจุดที่อยูในระดับสูงกวา ณ ตําแหนงผิวโลก เรียกวา “จุดเหนือศูนยกลางแผนดินไหว” (epicenter)

การสั่นสะเทือนหรือแผนดินไหวนี้จะถูกบันทึกดวยเครื่องมือที่เรียกวา ไซสโมกราฟ
1) สาหตุการเกิดแผนดินไหว

- แผนดินไหวจากธรรมชาติ เปนธรณีพิบัติภัยชนิดหนึ่ง สวนมากเปนปรากฏการณ

ทางธรรมชาติที่เกิดจากการสั่นสะเทือนของพื้นดิน อันเนื่องมาจากการปลดปลอยพลังงานที่สะสมไว ภายใน
โลกออกมาอยางฉับพลัน เพื่อปรับสมดุลของเปลือกโลกใหคงที่โดยปกติเกิดจากการเคลื่อนไหวของรอยเลื่อน

ภายในชั้นเปลือกโลกที่อยูดานนอกสุดของโครงสรางของโลก มีการเคลื่อนที่หรือเปลี่ยนแปลงอยางชา ๆ
อยูเสมอ แผนดินไหวจะเกิดขึ้นเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงมากเกินไป ภาวะนี้เกิดขึ้นบอยในบริเวณขอบเขตของ

แผนเปลือกโลกที่แบงชั้นเปลือกโลกออกเปนธรณีภาค (lithosphere) เรียกแผนดินไหวที่เกิดขึ้นบริเวณ

ขอบเขตของแผนเปลือกโลกนี้วา แผนดินไหวระหวางแผน (interpolate earthquake) ซึ่งเกิดไดบอยและ
รุนแรงกวา แผนดินไหวภายในแผน (intraplate earthquake)

- แผนดินไหวจากการกระทําของมนุษย ซึ่งมีทั้งทางตรงและทางออม เชน การทดลองระเบิด

ปรมาณู การทําเหมือง สรางอางเก็บน้ําหรือเขื่อนใกลรอยเลื่อน การทํางานของเครื่องจักรกล การจราจร
เปนตน

2) การวัดระดับความรุนแรงของแผนดินไหว โดยปกติจะใชมาตราริคเตอร ซึ่งเปนการวัดขนาด

และความสัมพันธของขนาดโดยประมาณกับความสั่นสะเทือนใกลศูนยกลาง
ระดับความรุนแรงของแผนดินไหว

1 - 2.9 เล็กนอย ผูคนเริ่มรูสึกถึงการมาของคลื่น มีอาการวิงเวียนเพียงเล็กนอยในบางคน
3 - 3.9 เล็กนอย ผูคนที่อยูในอาคารรูสึกเหมือนมีอะไรมาเขยาอาคารใหสั่นสะเทือน

4 - 4.9 ปานกลาง ผูที่อาศัยอยูทั้งภายในอาคารและนอกอาคาร รูสึกถึงการสั่นสะเทือน วัตถุหอย
แขวนแกวงไกว

5 - 5.9 รุนแรงเปนบริเวณกวาง เครื่องเรือนและวัตถุมีการเคลื่อนที่