Page 26 - Woud 80

Herinneringen van Jan de Werd aan de Arbeidsdienst in Kiel\u000AHet kamp in Kiel\u000AOns Lager, zoals wij dat noemden, bestond uit vijf houten barak- ken en in het midden een gemeenschappelijke ruimte. Alle barakken waren op dezelfde manier ingedeeld: vijf bedden links en vijf bed- den rechts met kasten ernaast en in het midden een tafel. En er was een toiletgebouw, waar je naartoe moest lopen. Als je \u2019s-nachts naar het toilet moest en ook nog 15 graden vroor, was dat natuurlijk niet zo leuk. Het toiletgebouw was ook niet verwarmd. Je had primitieve wc\u2019s, waar alles naar beneden viel. Op zaterdag was het echter ver- warmd en was er ook heet water, zodat je je kon wassen. Maar dat deed ik in de fabriek. Daar was een wasruimte en eens in de week, voordat ik terugging naar het kamp, nam ik daar een douche.\u000AEr zat geen omheining om ons kamp, dus je kon er zo in- en uitlo- pen. Omdat wij als Nederlanders als Edelgermanen golden, konden wij ons vrij bewegen. Maar rond ons lagen grote Russische kampen met een hoog prikkeldraad er omheen, waar duizenden mensen za- ten. Zij hadden hele dorpen voor de arbeidsinzet gehaald met kinde- ren en al. Het waren een beetje primitieve mensen, en veel contact hadden wij er niet mee. Wel op het werk hoor. Aan mijn machine werkte een Wit-Rus, die een heel aardige man was. Zij mochten \u2019s- avonds de deur niet uit en wij wel.\u000AWij zaten met tien man op de kamer. Er waren een stuk of drie Vlaardingers en de rest waren Rotterdammers. Daar ben ik hele oor- log mee opgetrokken en dat waren mijn vrienden. Er waren een paar mensen die bij de gemeente Rotterdam werkten, waar ik goed mee op kon schieten. De Rotterdammers waren natuurlijk stedelijke men- sen, maar er waren in het kamp ook mensen van de Zuid-Hollandse eilanden die uit heel christelijke families kwamen. Die vonden wij toch een beetje vreemd, en je merkte ook dat het een beetje boerige mensen waren. Er was er \u00E9\u00E9n bij, die Piet de Leugenaar werd ge- noemd. Dat was een echte fantast die altijd de gekste verhalen zat te vertellen. Wij zeiden tegen hem \u201CScheid oud maar uit, je liegt alles bij elkaar.\u201D\u000AEr waren niet zoveel katholieken, zo\u2019n tien tot twintig procent.\u000AWij gingen ook naar de kerk. Dichtbij was een kerk van de Duitse Kriegsmarine en daar was een hoofdaalmoezenier, die heel goed kon preken. Hij bad niet voor Hitler, en ik kan mij nog herinneren dat hij zei: \u201CHier worden de mensen slechter behandeld daar waar dan ook ter wereld.\u201D Kiel was een stad waar nogal veel anti-nazi-sentimenten\u000Abestonden. En bij Kriegsmarine zaten over het algemeen de beste mensen. In het kamp was ook een Brabander die heel katholiek was. Toen er een kerk gebombardeerd was en het interier naar el- ders moest, o.a. ook naar de marinekerk \u2013 is hij net als Christus met het kruis op zijn schouders door Kiel gelopen. Dat was een vrome jongen.\u000AWij wisten van elkaar wel uit welke politieke hoek wij kwamen. Liberalen waren er niet, maar wel socialisten. Maar je kon er in het kamp weinig mee doen. Toen wij Duitsland zaten, waren er in Ne- derland geen politieke partijen meer. Die zijn pas na de oorlog weer opgericht, en je wist ook helemaal niet wat er zou komen.\u000AHet werk in de fabriek\u000AHet kamp lag aan de rand van Kiel, en wij moesten ongeveer twee kilometer lopen naar de fabriek van Hagenuk. Het was oorsprong geen Wehrmacht-fabriek, maar een technisch bedrijf waar kleine dingen zoals schroeven en bouten gemaakt werden. Onze Duitse collega\u2019s vertelden ons dat het allemaal voor onderzee\u00EBrs was. Die Duitsers waren vrijgesteld van militaire dienst, omdat zij technici waren die men in Duitsland goed kon gebruiken. Ik werkte daar\u000Aals machinebankwerker en moest schroeven maken. Je bank werd ingesteld door een voorman en dan moest je vijf of zes handelingen doen. Het was heel eenvoudig en je had het al binnen een uur ge- leerd, maar het was wel heel nauwkeurig werk. En daar was ik niet al te best in. De schroeven werden naderhand gemeten en als zij niet goed waren, werd het metaal weer ingesmolten. Bij mij was dat dikwijls het geval.\u000ADe fabriek van Hagenuk (bron: kersigvonhanneken.de)\u000ADe werktijd was overdag van acht uur \u2019s-morgens tot zes uur \u2019s-\u000A