Page 8 - 30.10.2016 Sedmi dan br 4

NEDJELJA
I 30.10.2016.
sedmi DRŽAVE ŽELE BOLJE PROIZVODE ZA MANJE NOVCA I SPREČAVAJU NASTAVAK SPAJANJA GIGANTSKIH FIRMI

dan prilog

Kraj zlatne ere PIŠE AJDIN PERČO

rodaja oružja, municije i
vojne opreme na globalnom
nivou je prema posljednjim
vojne industrije P podacima švedskog istraži-
vačkog centra SIPRI dosegla iznos
od 401 milijardu dolara tokom 2014.
godine, a sa tendencijom stagnacije
u 2015. godini.
Ovi podaci koji se odnose na 100
vodećih firmi u ovoj oblasti s oko
4,2 miliona zaposlenih, svjedoče da
Uprkos pojedinim firmama koje bilježe rast prihoda, vojna industrija u budućnosti ne može je potražnja koju stvara potreba za
očekivati daljnji rast isključivo na ugovorima sa državnim ministarstvima odbrana. Pored ubijanjem i eliminacijom na izuzet-
no visokom nivou.
toga, Pentagon ali i EU neće dopuštati nova spajanja ogromnih korporacija. Jedini iskorak koje Ali uprkos vrtoglavim ciframa,
vojne firme mogu ostvariti je ulazak na tržište civilne tehnologije. Pojedini proizvođači poput historijski podaci i analize ukazuju
na to da je prošlo zlatno doba kada
Boeinga već su dugo prisutni i u tom sektoru. Drugi način je izvoz na tržišta trećih zemalja je vojna industrija zarađivala ba-
snoslovni profit.
U periodu od 2002. do 2014. go-
dine, najveći zabilježeni prihod od
prodaje vojna industrija je ostvarila
2010. godine i to u iznosu od 456
milijardi dolara.
Uporedo sa tim, vlade širom
svijeta su postale puno zahtjevni-
je i za manje novca žele što bolji
proizvod.
U iščekivanju takvog razvoja do-
gađaja, proizvođači vojne opreme su
protekle decenije proveli u spajanju
manjih firmi u veće konglomerate s
ciljem dobijanja bolje pregovaračke
pozicije sa vlastima, ali i efikasni-
jem nastupu na globalnom tržištu.
Ukrupnjavanje firmi
Profesor doktor Berko Zečević, šef
Odsjeka za odbrambene tehnologije
na Mašinskom fakultetu u Sarajevu,
pojašnjava da je sve započelo kra-
jem 80-ih godina u Evropi.
Dotadašnje vojne industrije uča-
hurene u državnim granicama se po-
činju širiti, prelaze postojeće okvire
i dolazi do stvaranja prvih multina-
cionalnih kompanija koje djeluju na
teritoriji više država.
- Dolazi do neprekidnih fuzija
i transformacija. To je onda uzro-
kovalo i promjenu postojećeg kon-
cepta prema kojem je svaka firma
imala vlastite odjele za razvoj,
marketing, proizvodnju, monta-
žu i testiranje. Shvatilo se da to
finansijski iscrpljuje kompanije i
da ne postoji fleksibilnost u radu.
Onda se odlučilo da te firme pre-
bace dio proizvodnje u treće ze-
mlje, kao naprimjer BiH, gdje bi
se uradio prljavi dio posla poput
kovanja, obrade metale i sličnih
operacija koje zahtijevaju mnogo
energije i ljudskih resursa koji nisu
tehnološki vrhunski, ali su neop-
hodni. Nakon toga, matične firme
bi nastavile sa montažom i even-
tualnim testiranjem te prodajom
robe - kazao je Zečević.
Nakon toga, firme iz sektora voj-
ne industrije šire saradnju i s uni-
verzitetima te istraživačkim labo-
ratorijama koji za njihove potrebe
obavljaju dio razvojnih poslova.
Kao rezultat toga, došlo je do
strahovitog razvoja municije u
oblasti upravljivih sistema, navo-
di Zečević, te širenje jaza izme-
đu SAD-a i jednog broja evrop-
skih zemalja u odnosu na ostatak
svijeta.
- Zapadne firme su bile u stanju
proizvesti visoko sofisticiranu pa-
metnu municiju koja u sebi ima niz
senzora i upravljačkih mehanizama
Američki tenk Abrams u procesu proizvodnje koji koriste GPS sistem koji je opet
8