Page 345 - บทคัดย่อการทดลองสิ้นสุด 59 สมบูรณ์

รายงานผลการทดลองสิ้นสุด (งบเร่งด่วน) ปี 2559

1. ชุดโครงการวิจัย -
2. โครงการวิจัย โครงการแก้ไขปัญหาโคนเน่าและหัวเน่า อาการพุ่มแจ้ของมัน

ส าปะหลังและการป้องกันก าจัด
3. ชื่อการทดลอง การศึกษาสาเหตุอาการโคนเน่าและหัวเน่าของมันส าปะหลังโดยศึกษา
ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและชีวโมเลกุล
rot disease based on morphological characters and molecular

data
1/
1/
4. คณะผู้ด าเนินงาน พรพิมล อธิปัญญาคม สุณีรัตน์ สีมะเดื่อ
1/
1/
ชนินทร ดวงสอาด อมรรัชฏ์ คิดใจเดียว
5. บทคัดย่อ
จากการรวบรวมและเก็บตัวอย่างอาการโคนเน่าและหัวเน่าของมันส าปะหลัง ได้ตัวอย่างโรค
ทั้งหมด 27 ตัวอย่าง ที่แสดงอาการโรคที่ ล าต้น และราก โดยเก็บตัวอย่างจากแหล่งปลูกมันส าปะหลังที่
อ าเภอมวกเหล็ก จังหวัดสระบุรี อ าเภอครบุรี อ าเภอเสิงสาง และอ าเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา
และอ าเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว ระหว่างเดือนเมษายน 2558 ถึง เดือนกันยายน 2559 พบอาการ

ที่แสดงโคนเน่า รากเน่า 4 อาการ ได้แก่ อาการโคนเน่าและหัวเน่า อาการหัวเน่าแห้ง อาการหัวเน่าด า
และอาการหัวเน่า จากการศึกษาเชื้อสาเหตุอาการโคนเน่าและหัวเน่าพบการระบาดที่อ าเภอมวกเหล็ก
จังหวัดสระบุรี อ าเภอครบุรี อ าเภอเสิงสาง และอ าเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา และอ าเภออรัญ

ประเทศ จังหวัดสระแก้ว โดยศึกษาลักษณะทางสัณฐานวิทยาและลักษณะทางพันธุกรรม โดยการ
วิเคราะห์ข้อมูล DNA ของต าแหน่ง ITS ของรา Phytophthora ด้วย maximum likelihood เมื่อจัดจ าแนก
โดยใช้ phylogenetic clade พบว่ารา Phytophthora จ านวน 19 ไอโซเลต ซึ่งเป็นตัวแทนจากรา
Phytophthora ที่แยกได้จ านวน 6 กลุ่ม จัดอยู่ใน clade เดียวกับรา ex-type ของรา P. melonis ดังนั้น
รา Phytophthora ที่แยกได้จากตัวอย่างมันส าปะหลังที่แสดงอาการโคนเน่าและหัวเน่าสามารถจัด

จ าแนกได้เป็น รา P. melonis อาการหัวเน่า ลักษณะแห้ง พบการระบาดที่อ าเภอมวกเหล็ก จังหวัด
สระบุรี อ าเภอเสิงสาง จังหวัดนครราชสีมา จ าแนกชนิดเชื้อสาเหตุเป็นรา Sclerotium rolfsii จ านวน 2
ไอโซเลต อาการเน่าด า พบการระบาดที่อ าเภอมวกเหล็ก จังหวัดสระบุรีอ าเภอครบุรี อ าเภอเสิงสาง

จังหวัดนครราชสีมา และอ าเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว จ าแนกชนิดเป็นรา Neoscytalidium
dimidiatum จ านวน 4 ไอโซเลตและอาการหัวเน่า การระบาดที่อ าเภอมวกเหล็ก จังหวัดสระบุรี อ าเภอเสิงสาง
จังหวัดนครราชสีมา จ าแนกชนิดเป็น Fusarium solani จ านวน 2 ไอโซเลต
การทดสอบการเกิดโรคของรา Phytophthora melonis, Sclerotium rolfsii, Neoscytalidium

dimidiatum และ Fusarium solani พบว่ารา Phytophthora melonis ท าให้ต้นกล้ามันส าปะหลังเป็นโรค
หลังจากปลูกเชื้อ 90 วัน Sclerotium rolfsii ท าให้ต้นกล้ามันส าปะหลังเป็นโรคหลังจากปลูก 90 วัน
Neoscytalidium dimidiatum ท าให้ต้นกล้ามันส าปะหลังเป็นโรคหลังจากปลูกเชื้อ 90 วัน และเมื่อน ามา
แยกเชื้ออีกครั้งก็พบเชื้อสาเหตุชนิดเดิมทั้ง 3 ชนิด จึงสรุปได้ว่าเชื้อทั้ง 3 ชนิดเป็นสาเหตุของโรคมัน

ส าปะหลัง ส าหรับรา Fusarium solani พบว่าต้นกล้ามันส าปะหลังไม่แสดงอาการโรค

_____________________________________
1/ ส านักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช