Page 349 - บทคัดย่อการทดลองสิ้นสุด 59 สมบูรณ์

รายงานผลการทดลองสิ้นสุด (งบเร่งด่วน) ปี 2559

1. ชุดโครงการวิจัย -
2. โครงการวิจัย -

3. ชื่อการทดลอง ศึกษาสาเหตุอาการแตกพุ่มแจ้ของมันส าปะหลังที่เกิดจากเชื้อไฟโต
พลาสมา
Study on Cadidatus Phytoplasma the causal agent of

Cassava witches’ broom symptoms
2/
1/
4. คณะผู้ด าเนินงาน ภานุวัฒน์ มูลจันทะ พรพิมล อธิปัญญาคม
2/
ณัฏฐิมา โฆษิตเจริญกุล ภูวนารถ มณีโชติ
2/
ศิริลักษณ์ ล้านแก้ว กาญจนา วาระวิชะนี
2/
1/
5. บทคัดย่อ
มันส าปะหลังเป็นแหล่งของคาร์โบไฮเดรตที่มีความส าคัญและใช้เป็นแหล่งพลังงานของทั้งมนุษย์
และสัตว์ สาเหตุส าคัญที่ผลิตลดลงไปจนถึงขั้นเสียหายคือ การเข้าท าลายของแมลงศัตรูและโรคของมัน
ส าปะหลัง โดยอาการแตกพุ่มแจ้มันส าปะหลังในประเทศไทยมีความคล้ายคลึงกับโรคพุ่มแจ้มันส าปะหลัง

ในประเทศเวียดนาม ดังนั้นจึงมีความจ าเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องวินิจฉัยสาเหตุอาการแตกพุ่มแจ้มัน
ส าปะหลังในประเทศไทย โดยส ารวจและเก็บตัวอย่างมันส าปะหลังจ านวน 770 ตัวอย่าง ที่แสดงอาการ
แตกพุ่มแจ้ ใบเล็กลดรูป ข้อถี่สั้น ล าต้นแคระแกร็น ท่อน้ าท่ออาหารเปลี่ยนเป็นสีน้ าตาลจากแปลงปลูก

มันส าปะหลัง 11 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดก าแพงเพชร กาญจนบุรี ฉะเชิงเทรา ชลบุรี ระยอง จันทบุรี
ปราจีนบุรี สระแก้ว นครราชสีมา บุรีรัมย์ และกาฬสินธุ์ จากการส ารวจพบว่าจังหวัดระยอง พบอาการ
แตกพุ่มแจ้มากที่สุด รองลงมาได้แก่จังหวัดชลบุรี ฉะเชิงเทรา ก าแพงเพชร สระแก้ว ปราจีนบุรี
กาญจนบุรี และจันทบุรี ส่วนพันธุ์มันส าปะหลังที่แสดงอาการแตกพุ่มแจ้มากที่สุด ได้แก่ พันธุ์
เกษตรศาสตร์ 50 และระยอง 72 การตรวจหาเชื้อไฟโตพลาสมาด้วยเทคนิค Nested PCR โดยใช้คู่ไพร

เมอร์ SN910601/ SN011119 และ R16F2n/R16R2 ที่มีความจ าเพาะกับยีน 16S rRNA ปรากฏว่าพบ
แถบดีเอ็นเอขนาดประมาณ 1,200 bp จากมันส าปะหลังจ านวน 255 ตัวอย่าง วิเคราะห์ล าดับนิวคลิโอ
ไทด์ 5 ตัวอย่าง ได้แก่ ระยอง 1 (CBW1) ระยอง 2 (CBW2) ระยอง 11 (CBWR11) ระยอง 86-13

(CBWR86-13) และเกษตรศาสตร์ 50 (CBWKU50) รวมทั้งสาบม่วงที่แสดงอาการแตกพุ่มแจ้ แล้ว
เปรียบเทียบกับฐานข้อมูลใน GenBank พบว่ามีความคล้ายคลึงกับเชื้อไฟโตพลาสมาไอโซเลท T11-QNg ที่
เป็นสาเหตุของโรคพุ่มแจ้มันส าปะหลังในประเทศเวียดนามที่ระดับ 99 เปอร์เซ็นต์ เมื่อวิเคราะห์
ความสัมพันธ์จาก Phylogenetic tree ด้วยล าดับนิวคลีโอไทด์ของยีน 16sRNA พบว่าเชื้อไฟโตพลาสมา

ในมันส าปะหลังของประเทศไทยจับกลุ่มใกล้ชิดกันกับเชื้อไฟโตพลาสมาของไทย และยังจับกลุ่มร่วมกับ
เชื้อไฟโตพลาสมาจากมันส าปะหลังของเวียดนาม และเชื้อไฟโตพลาสมาที่พบในพืชชนิดอื่นในกลุ่ม 16SrII
เมื่อตรวจด้วยกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอน พบเชื้อไฟโตพลาสมาขนาดประมาณ 720 ถึง 1,100 นาโนเมตร ไม่
มีผนังเซลล์ เซลล์มีรูปร่างไม่แน่นอน อยู่ภายใน sieve element บริเวณท่ออาหารของมันส าปะหลัง

___________________________________

1/ ศูนย์วิจัยพืชไร่ระยอง
2/ ส านักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช