Page 13 - Brochures_Lessen

Leermiddelen hebben door hun brede verspreiding in het onderwijs een grote invloed op het beeld van het ver- leden. Opvallend is dat vooral economische onderwer- pen een terugkerend thema waren op schoolplaten met prachtige, kleurrijke voorstellingen van het oude Indië. Deze beelden leven nog altijd voort in plaatjesboeken en populaire documentaires, maar ook in de hoofden van de Nederlanders die er les mee kregen.
De voormalige kolonie mag dan in 1949 onafhankelijk zijn geworden, in het hedendaagse politieke en histori- sche discours speelt Nederlands-Indië nog altijd een rol, met tegenstrijdige beelden: enerzijds de prachtige natuur en economische welvaart; anderzijds de economische uitbuiting, knechting en oorlogsmisdaden.
Het eenzijdige, vooroorlogse beeld van Neder- lands-Indië zorgde voor tal van (voor-)oordelen, sjablonen en nietszeggende algemeenheden. Voor het geschiedenisonderwijs in het algemeen is dat treffend verwoord door de Franse historicus Marc Ferron. In zijn studie The use and abuse of history (1984) toonde hij aan, dat het actuele beeld dat wij van andere mensen en van onszelf hebben, vooral gebaseerd is op de ge- schiedenis- en aardrijkskundelessen die wij als kind heb- ben ontvangen. Deze lessen kenmerken ons voor het leven. Een groot deel van onze hedendaagse meningen en emoties stammen uit onze kinder- en schooltijd
en lijken onuitwisbaar. Daarom is het voor generaties
Nederlanders ingewikkeld om het koloniale verleden vanuit het perspectief van de onderdrukte Indonesische bevolking te zien.
Dit laatste is een goede reden om onderwijsmethodes uit het verleden intensief te onderzoeken. Schoolboeken en handleidingen bij schoolplaten geven antwoorden op vragen over het ontstaan van hedendaagse, ongefun- deerde meningen over racisme, economische uitbuiting en onderdrukking van vrouwen en minderheden. Daar- om is de deelcollectie Nederlands-Indië van het Onder- wijsmuseum zo actueel.
Meer lezen over Nederlands-Indië in het onderwijs: Elisabeth Wesseling & Jacques Dane (2018). ‘Are “the Natives” educable? Dutch Schoolchildren Learn Ethical Colonial Policy (1890-1910)’. In: Journal of Educational Media, Memory, and Society. Volume 10/No. 1, blz. 28-42.
Evelien Walhout & Jacques Dane (2020). ‘Picturing the East. A Visual Analysis of Late-Nineteenth and Early-Twentieth-Century Educational Tools from the Collection of the Dutch National Museum of Education’. In: Gendered Empire. Intersectional Perspective on Dutch Post/Colonial Narratives. Hilversum: Verloren, blz. 173-203.
11