Page 23 - e-Book งานกฐิน

-18-
พระเจาชัยวรมันที่ ๗ กับการขยายพระราชอํานาจ
หลังจากรัชกาลพระเจาสุริยวรมันที่ ๒ อํานาจทางการเมืองของอาณาจักรกัมพูชาสมัยพระนครไดลดลง เนื่องจากความวุนวายทางการเมืองภายในเมืองพระนคร รวมทั้งถูกจามปายกทัพมาโจมตีและยึดครองเมือง พระนครไว เมืองตาง ๆ ในบริเวณลุมน้ําเจาพระยานาจะแยกตัวเปนอิสระจากเมืองพระนครในชวงหนึ่ง
ดังที่ปรากฏหลักฐานในจารึกดงแมนางเมืองพ.ศ.๑๗๑๐(จ.นครสวรรค)2 3เปนจารึกที่เขียนดวยภาษาบาลี และเขมรโบราณ จารึกหลักนี้กลาวถึงกษัตริยพระนามวา “กุรุงศรีธรรมาโศก” ซึ่งหมายถึง “พระเจาศรีธรรมาโศก” และ “พระเจาสุนัต” กษัตริยทั้งสองพระองคนี้ไมปรากฏพระนามในกษัตริยกัมพูชาสมัยพระนคร
นอกจากนี้ยังปรากฏหลักฐานเกี่ยวกับรัฐโบราณในเอกสารจีนที่เรียกวา “เจนลีฟู” ซึ่งนาจะอยูใน บริเวณภาคกลางของประเทศไทย กษัตริยของเจนลีฟูพระนามวา “กัมรเตงอัญศรีมหิธรวรมัน” ไดสงทูตไปยัง ราชสํานักจีนในป พ.ศ. ๑๗๔๓ และสงทูตชุดสุดทายไปในป พ.ศ. ๑๗๔๘ แสดงวาในเวลานั้นภาคกลางของไทย เปนอิสระจากการปกครองของกัมพูชา แตจากพระนามของกษัตริยแสดงใหเห็นไดอยางชัดเจนถึงวัฒนธรรม การปกครองของกัมพูชา ไมวาจะเปนตําแหนง “กัมรเตงอัญ” รวมทั้งพระนาม “มหิธรวรมัน”
ตอมาหลังจากพระเจาชัยวรมันที่ ๗ ทรงขึ้นครองราชยในป พ.ศ. ๑๘๒๔ ขับไลจามปาออกจากเมือง พระนคร รวมทั้งปราบปรามดินแดนตาง ๆ ภายในกัมพูชา เชน ปราบกบฏแควนมัลยัง พระเจาชัยวรมันที่ ๗ จากนั้นจึงรวบรวมเมืองตาง ๆ ใหเขามาอยูในพระราชอํานาจ เมืองตาง ๆ เหลานี้ปรากฏรายชื่ออยูในศิลาจารึก ปราสาทพระขรรค อยางไรก็ดีเมืองเหลานี้หลายแหงยังไมทราบวาหมายถึงเมืองในปจจุบัน
สวนดินแดนที่อยูนอกอาณาเขตเมืองพระนครมาแตเดิมนั้น นอกจากพระเจาชัยวรมันที่ ๗ จะทรงขยาย ดินแดนไปยึดครองอาณาจักรจามปาทางทิศตะวันออกไดแลว พระองคยังไดทรงขยายพระราชอํานาจไปยัง ดินแดนอื่น ๆ ดวย โดยเฉพาะทางทิศเหนือและทางทิศตะวันตกของอาณาจักรกัมพูชา ดังปรากฏหลักฐานอยูใน ศิลาจารึกปราสาทพระขรรค และปรากฏหลักฐานทางโบราณคดีทั้งที่เปนปราสาทหิน และศิลาจารึกอื่น ๆ
เมืองโบราณทางภาคกลางและภาคตะวันตกของประเทศไทยในจารึกปราสาทพระขรรค
จารึกปราสาทพระขรรค ซึ่งเปนจารึกที่พบ ณ ปราสาทพระขรรค ในบริเวณเมืองพระนคร เมื่อวันที่ ๑๓ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๘๒ จารึกปราสาทพระขรรคมีขนาดใหญ สูง ๑ เมตร ๘๕ เซนติเมตร กวาง ๕๘ เซนติเมตร มีการจารึกขอความไวทั้ง ๔ ดาน ดานละ ๗๒ บรรทัด ขอความทั้งหมดในจารึกปราสาทพระขรรค ประพันธดวยฉันทภาษาสันสกฤต
เนื้อความในจารึกปราสาทพระขรรคมีขอความสรรเสริญพระรัตนตรัย สรรเสริญพระเจาชัยวรมันที่ ๗ ซึ่งเปนกษัตริยผูที่โปรดใหจารึก พระราชประวัติ รวมทั้งกลาวถึงสิ่งตาง ๆ ที่พระเจาชัยวรมันที่ ๗ ทรงสราง เชน นครชัยศรีและปฏิมากรพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร เปนตน
อยางไรก็ตามขอความสําคัญของจารึกปราสาทพระขรรคคือ ขอความที่กลาวถึงการสรางพระชยพุทธมหานาถ แลวพระราชทานไปใหเมืองตาง ๆ ๒๓ แหง และในจํานวนนี้มีนามของเมืองซึ่งศาสตราจารยยอรช เซเดส สันนิษฐานวานาจะอยูในบริเวณภาคกลางของประเทศไทย คือ
3 กรมศิลปากร, จารึกในประเทศไทย เลม ๔ (กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, ๒๕๒๙), หนา ๑๐๙ – ๑๑๖.