Page 11 - แนวทางการดูแลสุขภาพช่องปาก และการรักษาทางทันตกรรมสำหรับผู้มีภาวะปรีชานบกพร่องเล็กน้อย (Mild Cognitive Impairment) และผู้มีภาวะสมองเสื่อม (Dementia)

4
- โรคสมองสวนหนาเสื่อมที่สงผลตอพฤติกรรม (bvFTD) เปนโรคสมองเสื่อมที่พบไมบอยนัก มักมาดวยปญหาพฤติกรรม หรือทักษะการวางแผนผิดปกติมากอนอาการอ่ืน ทําใหผูปวยไมสามารถยับย้ังชั่งใจ ได (disinhibition) ทําพฤติกรรมซ้ํา ๆ (repetitive behavior) เปนอาการเดน ลักษณะพิเศษที่ชวยวินิจฉัย คือ การพบสมองสวนหนาเห่ียวชัดเจนในภาพถายรังสีของสมอง13
- กลุมโรคสมองเสื่อมลีวีบอดี้ (LBD) แบงออกเปนโรคสมองเสื่อมจากโรคพารกินสัน (Parkinson’s disease dementia: PDD) และโรคสมองเสื่อมที่พบลีวีบอดี้ (Dementia with Lewy body: DLB) อาการเดน คือ สมองเสื่อมที่มีการเคลื่อนไหวผิดปกติแบบเชื่องชา (parkinsonism) โดยอาจมีอาการ เห็นภาพหลอน (visual hallucination) การนอนหลับผิดปกติแบบ REM-sleep behavior disorder และภาวะสับสนเปนชวง ๆ ได1 4
การแบงระยะของภาวะสมองเสื่อม มีการแบงไดหลายวิธี แตวิธีที่สามารถประเมินไดงายเหมาะสําหรับ สหสาขาวิชาชีพมากที่สุด คือ การใชแบบประเมิน Functional Assessment Staging Test (FAST) สามารถ แบงเปน 7 ระยะดังตอไปน1้ี 5
ระยะโรค
(Stage)
สภาพผูปวย
(Clinical diagnosis)
ระดับการทรุดลงของการทําหนาที่
(Level of Functional Decline)
ระยะที่ 1
ผูใหญปกติ
ไมมีการทรุดลงของการทําหนาที่
ระยะที่ 2
ผูสูงอายุปกติ
บุคคลจะตระหนักถึงการทําหนาที่ทรุดลงกวาแตกอนบาง
ระยะที่ 3
ภาวะปริชานบกพรอง เล็กนอย (Mild cognitive impairment)
การทําหนาที่บกพรองเฉพาะที่เกี่ยวของภารกิจและการทํางาน ที่ซับซอน
ระยะที่ 4
สมองเสื่อม ระดับเล็กนอย
(Mild dementia)
การประกอบกิจวัตรประจําวันที่ตองใชอุปกรณ (Instrumental ADL) บกพรองหรือทําไมได เชน จายคาบริการเองไมได ทําอาหาร ทําความสะอาดบานเรือน เดินทาง วางแผนการ ทํางาน เปนตน
ระยะที่ 5
สมองเสื่อม ระดับปานกลาง
(Moderate dementia)
ตองมีผูชวยเหลือเลือกเสื้อผาแตงตัวใหเหมาะสม
ระยะที่ 6
สมองเสื่อม ระดับคอนขาง รุนแรง (Moderately severe dementia)
- ตองชวยเหลือเมื่อแตงตัว (6a)
- ตองชวยเหลือเมื่ออาบน้ํา (6b)
- ตองชวยเหลือเมื่อจะเขาหองสวม (6c) - กลั้นปสสาวะไมอยู (6d)
- กลั้นอุจจาระไมได (6e)
ระยะที่ 7
สมองเสื่อม ระดับรุนแรง
(Severe dementia)
- ทักษะการพูดทรุดลงชัดเจน สามารถพูดได 5-6 คําตอวัน (7a) - สามารถพูดไดเปนคําที่ชัดเจนเพียงวันละคํา (7b)
- ไมสามารถเดินได (7c)
- ไมสามารถลุกนั่งได (7d)
- ไมสามารถยิ้มได (7e)
- ไมสามารถยกศีรษะตั้งได (7f)
* ปรับปรุงจากแนวทางเวชปฏิบัติภาวะสมองเส่ือม (ฉบับสมบูรณ 2563)