Page 16 - จุลสารลำน้ำชี
P. 16
นคี่ อื รอ่ งรอยทเี่ ปน็ เคา้ บง่ ชวี้ า่ ผคู้ นพนื้ ถนิ่ ในอดตี มคี วามสมั พนั ธใ์ กลช้ ดิ กบั ไมช้ ที มี่ กั เกดิ ขนึ้ อยู่ ทวั่ ไปในแถบปา่ โคก ปา่ ดบิ แลง้ ตามแหลง่ ตน้ นา้ และรมิ นา้ มาก จนนา เอายางไมช้ มี าใชป้ ระโยชนใ์ นวถิ ี ชีวิตกันมาก ดังเช่น การนาขี้ชีมาบด-ตาให้ป่น แล้วผสมปนกับน้ามันยางจากไม้ยาง (ยางนา) หรือ ยางสะแบง ใชท้ าเครอื่ งจกั สานมหี เู รยี กวา่ คุ ใชท้ าเรอื หรอื ยาเรอื อดุ รอยตอ่ ไม-้ รอยแตกรา้ วของเนอื้ ไม้ รวมถึงการใช้เปลือกไม้หมัน (ต้นหมัน) ทุบเอาแต่เส้นใยชุบข้ีชีผสมน้ามันยาง ใช้อุด อัดรูร่ัว และ รอยต่อขนาดใหญ่ของเรือใหญ่ที่เรียกวิธีนี้ว่า ตอกหมัน เป็นต้น
แมก้ ระทงั่ มพี บทวั่ ไปวา่ มกี ารนา กอ้ นชอ่ ยางไมจ้ กิ หรอื ไมเ้ ตง็ มาใชก้ นั มากขน้ึ ดว้ ย แตช่ าวบา้ น พื้นถิ่นทั่วไปก็ยังเรียกรวมไปด้วยว่า “ขี้ชี” ในที่นี้จึงใคร่เสนอไว้เป็นเบ้ืองต้นตามช่ือเรียก “ชี” ทั้ง แม่น้าชีในภาคอีสานตอนกลาง และ “ลาน้าชี” ในภาคอีสานตอนล่าง มีต้นเค้าที่มาจากช่ือ “ไม้ชี”
ลาน้าชี : หลายชื่อเรียกท่ีไหลผ่าน
ลาน้าชีจากต้นน้าในเขตป่าสงวนแห่งชาติบริเวณช่องอัมปืน (Chong Am Puen) ลงมา มีชื่อเรียกว่า “คลองโอกรุ” (ห้วยโอกรุ)...ไหลผ่านเข้าหนองไฟไหม้ที่มีพื้นท่ีอยู่ในเขตจังหวัดบุรีรัมย์ และจังหวัดสุรินทร์ เข้าเขตบ้านโนนมะยางและผ่านพื้นท่ี อบต.สายตะกู วัดจันทร์สว่างวนาราม (วัดสายโท)...
เขา้ เขตอา เภอบา้ นกรวด จงั หวดั บรุ รี มั ย์ เรม่ิ เรยี ก คลองลา ชี (หว้ ยช)ี ไหลผา่ นบา้ นโคกกระชาย (บุรีรัมย์) บ้านตาเมียง-บ้านนาดงรัก (สุรินทร์) บ้านหนองหว้า (บุรีรัมย์) บ้านสระแก้ว (สุรินทร์) บ้านตรุง (บุรีรัมย์) บ้านโคกกลาง (สุรินทร์) ซึ่งมีคลองละลมไหลมาลงคลองลาชีทางฝ่ังขวา เมื่อไหล ผ่านหลักหินตาปู่โพธิ์ บ้านเขาดินเก่าพัฒนาทางฝั่งซ้ายมีคลองทานบไหลมาลงคลองลาชีเหนือหลัก หินตาปู่โพธิ์
จากช่วงตอนนี้เรียกช่ือว่า คลองชีน้อย (ห้วยชีน้อยหรือลาชีน้อย) ไปจนถึงบ้านโชคนาสาม (สุรินทร์) บ้านเจ้าคุณ-บ้านสาวงาม (บุรีรัมย์) บ้านนาครอง (สุรินทร์) บ้านจรอกใหญ่ (สะพานข้าม ถนนโชคชัย-เดชอุดม)-บ้านหนองแสง ตาบลไพศาล (บุรีรัมย์)
เมื่อไหลผ่านบ้านสะพานหัน (สุรินทร์) ลานาชีจะไหลแยกเป็น 2 สายที่บริเวณเหนือสานัก วิปัสสนาป่าขุนแก้ว แล้วไปบรรจบกันอีกตรงบริเวณท่ีมีคลองก็วนไหลมาบรรจบด้วยจากทางฝั่งขวา ในเขตจังหวัดสุรินทร์ จนถึงสะพานป่าชันข้ามลาห้วยชี
เม่ือลาน้าชีไหลลงถึงบ้านกาไสจาน (สุรินทร์) ซึ่งเป็นพ้ืนที่ราบลุ่ม ลาน้าชีเร่ิมเป็นลาน้าใหญ่ กวา้ งไหลคดโคง้ ไปมาตามลกั ษณะภมู ปิ ระเทศทว่ั ไปของพนื้ ทลี่ กั ษณะบงุ่ -ทาม-กดุ ...ผา่ นบา้ นโคกเมอื ง- บา้ นระเวยี ง (สรุ นิ ทร)์ บา้ นโคกขมนิ้ -บา้ นตะแบก (บรุ รี มั ย)์ บรเิ วณนมี้ คี ลองโคกขมนิ้ และคลองตะแบก ไหลลงมาบรรจบ จากนนั้ ไหลผา่ นบา้ นกระนงั (บรุ รี มั ย)์ ทะเลสาบเซราะกราว-หว้ ยระไซร-์ บา้ นปอยดนิ (สุรินทร์) บ้านโนนแดง (บุรีรัมย์) บ้านฉางข้าว (สุรินทร์) บ้านจาน-บ้านเสม็ด (บุรีรัมย์)...ย่านนี้ มีคลองเสนง (ห้วยเสนง: ซะเนง-สะเนง หมายถึงเขาสัตว์) ไหลลงทางฝ่ังขวาที่บ้านส้มป่อย (สุรินทร์)
12 รวมพลังเครือข่ายลน้าชี: สายธารธรรมชาติและวัฒนธรรมไม่มีสิ้นสุด
