Page 11 - จิตรกรรมปริศนาธรรมภาคใต้

บทนํา
หนังสือ “จิตรกรรมปริศนําธรรมภําคใต้เชิงสังเครําะห์: จํากวิจัยสู่กํารสร้ํางสรรค์นวัตศิลป์” เกิดจาก การศึกษา วิเคราะห์ สังเคราะห์ ภาพปริศนาธรรมที่ปรากฏในจิตรกรรมฝาผนังในภาคใต้ ช่วงสมัยศิลปะรัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ 1-8) ดังปรากฏวัดโพธิปฐมาวาส และวัดอ่ืน 11 วัด และช่วงศิลปะรัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ 9) ภาพปริศนาธรรม โรงมหรสพทางวิญญาณของท่านพุทธทาสภิกขุ สวนโมกขลาราม จังหวัดสุราษฏร์ธานี ที่มีลักษณะการแสดงออกของ รูปแบบ เทคนิคเชิงช่าง เนื้อหาสาระ คติความเช่ือ การจัดองค์ประกอบศิลป์ และสัญลักษณ์ของการแสดงออกที่สะท้อน หลักธรรมคาสอนของพระพุทธเจ้าแนวเรื่อง ปฏิจจสมุปบาท ธุดงค์ 13 อสุภะ ไตรลักษณ์ ไตรภูมิ วรรณคดีรามายณะ วรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้ ปรากฏเป็นภาพปริศนาธรรมผสมผสานความเชื่อท้องถิ่นภาคใต้ ท่ีโดดเด่น และอยู่คู่กับสังคม ภาคใต้ ซึ่งเป็นการสะท้อนความเป็นมา ผู้คนสังคม วิถีชีวิต ศิลปวัฒนธรรม ประเพณีมาต้ังแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
จิตรกรรม คือ ศิลปะเกี่ยวกับการเขียนภาพ จิตรกรรมทางพุทธศาสนาส่วนใหญ่จะเขียนภาพพุทธประวัติ ภาพนิทานชาดก ภาพแสดงภูมิช้ันของนรก สวรรค์ ภาพแสดงหลักธรรมปริศนาธรรม ภาพกรรมฐาน ภาพเกี่ยวกับ วรรณคดีทางพุทธศาสนาหรือนิทานเปรียบเทียบและคติชาวบ้านในท้องถ่ินน้ัน เพ่ือโน้มน้าวจิตใจผู้ดูผู้ชมให้ละชั่วทาดี และทาใจให้บริสุทธิ์ ซึ่งจะเขียนไว้ตามผนังของพระอุโบสถวิหารศาลาการเปรียญหรือตามถ้านับเป็นศิลปกรรมที่สาคัญ สาหรับการเผยแพร่พุทธศาสนา (สถาบันทักษิณคดีศึกษา, 2529: 3447) ดังปรากฏภาพจิตรกรรมฝาผนังแทบทุกวัด ในช่วงศิลปะรัตนโกสินทร์ท้ังที่เขียนบนฝาผนัง บนแผ่นไม้กระดานคอสอง บนเพดาน ซึ่งนอกจากจะให้ความสวยงาม และเป็นการตกแต่งแล้วยังเป็นการเผยแพร่หลักธรรมคาสอนของพระพุทธเจ้า เพื่อโน้มน้าวจิตใจของผู้ชมให้หันมาทา แต่ความดีละเว้นความช่ัวทาให้ใจบริสุทธ์ิ
จิตรกรรมฝาผนังสร้างสรรค์จากส่ิงที่เป็นนามธรรมให้ปรากฏออกมาเป็นรูปผลงานที่สมบูรณ์ด้วยสุนทรียภาพ อันเกิดจากความพากเพียรและพลังแห่งความดลใจของช่างโบราณ จะต้องมีจิตใจท่ีเพ่งพิศในการสร้างสรรค์เพื่อให้เกิด สมาธิและจินตนาการ (วรรณิภา ณ สงขลา, 2553: 1) เกิดเป็นผลงานการสร้างสรรค์ขึ้นด้วยความศรัทธาอันแรงกล้า ในพระพุทธศาสนาของช่างโบราณ มีความงดงามโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ของคนในแต่ละท้องถิ่น โดยแฝงคติความเชื่อ หลักธรรมคาสอน เทคนิคเชิงช่าง อิทธิพลร่วมของช่างราชสานักภาคกลาง (วรรณิภา ณ สงขลา, 2533: 22-29) ภาพปริศนาธรรมในจิตรกรรมฝาผนังบ่งบอกถึงความมีคุณค่าความงามทางสุนทรียภาพท่ีสะท้อนศิลปวัฒนธรรม ประเพณี คติความเช่ือ เน้ือหาสาระตามหลักธรรมคาสอนของพระพุทธเจ้า และเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ สังคม วิถีชีวิต ภูมิปัญญาและวิธีคิดของเชิงช่างโบราณในการสร้างงานจิตรกรรมไทย ดังปรากฏในจิตรกรรมฝาผนังของภาคใต้ ที่เขียนข้ึน สมัยรัชกาลท่ี 3 ช่างจะวาดภาพพุทธประวัติและชาดกเป็นเนื้อหาหลักและแทรกปริศนาธรรมและวรรณกรรมท้องถ่ิน
1