Page 193 - จิตรกรรมปริศนาธรรมภาคใต้
P. 193
“แม่น้ําตัณหํา”
(นัตถิ ตัณหําสมํา นที: นทีใดไป่สู้ตัณหํา)
นํา้ 3 สระ หมายถงึ ตณั หา คอื ความทะยาน อยาก อุปมัยแห่งแห่งตัณหาท้ังสาม คือ กามตัณหา ภวตัณหาและวิภวตัณหา อุปมาด้วยอารมณ์ของจิต ที่เก่ียวข้องผูกพันกับกิเลสเปรียบด้วยสระน้าใหญ่ 3 สระ
1) กามตัณหา ได้แก่ ความทะยานยาก ในกาม อยากได้อารมณ์อันน่ารัก น่าใคร่ ในวัตถุกาม คอื รปู เสยี ง กลนิ่ รส โผฏฐพั พะ ทนี่ า่ ใคร่ นา่ ปรารถนา น่าพอใจ อันยังไม่ได้ และหมกมุ่นในวัตถุกามท่ีได้แล้ว
2) ภวตัณหา ได้แก่ ความทะยานอยาก ในภพ อยากเป็นอย่างน้ันอย่างน้ี เช่น อยากไปเกิด ในภพในชาติท่ีประณีตท่ีตนเห็นว่าเป็นสุข ความ เพลิดเพลินด้วยความเข้าใจว่าสภาพเหล่าน้ันเป็น ของเที่ยงแท้และตนเองก็ปรารถนาสภาวะเหล่านั้น ภพเหลา่ นนั้ ชาตเิ หลา่ นน้ั จนตอ้ งดนิ้ รนทะเยอทะยาน และก่อเกิดความเพลิดเพลินหลงใหลแส่ซ่านไปใน อารมณ์นั้น ๆ อย่างมิรู้สิ้นสุด
3) วิภวตัณหา ได้แก่ ความทะยานในวิภพ ไม่อยากเป็นอย่างนั้น ไม่อยากเป็นอย่างน้ี อยาก พรากพ้นดับสูญไปเสีย เป็นอาการท่ีจิตไม่ยินดีพอใจ ในสภาวะ ความเป็นไปต่าง ๆ
∞ ช้าง หมายถึง สัตว์ท้ังหลายท่ีมีอวิชชา เป็นเคร่ืองกั้น มีตัณหาเป็นเคร่ืองผูกพัน ผู้แล่นไปแล้ว ผู้เที่ยวไปแล้วในสังสารวัฏฏ์ อันมีเบ้ืองต้นและท่ีสุด หามิได้ เมื่อยังไม่พบญาณ ก็แล่นท่องเท่ียวไปสู่สงสาร เป็นอเนกชาติ ก่อร่างสร้างภพร่าไป
ภําพที่ 4 - 10 แม่น้าตัณหา
183
