Page 102 - เสด็จสู่แดนสรวง

ในหนังสือ ประวัติต้นรัชกาลที่ ๖ พระรําชนิพนธ์พระบําทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ําเจ้ําอยู่หัว ทรงกล่ําวว่ํา สมเด็จฯ กรมพระยําดํารงรําชํานุภําพ ทรงแสดงควํามเห็นในเรื่องนี้ และสมเด็จกรม พระยําเทวะวงศ์วโรปกําร ทรงเสนอเพิ่มเติมว่ําให้รัชกําลท่ี ๖ เสด็จออกเพื่อให้ประชําชนเข้ําเฝ้ําใน โอกําสนี้ด้วย จํากน้ันจึงให้เจ้ําพระยํายมรําชออกประกําศแจ้งแก่ประชําชนให้รับทรําบโดยทั่วกัน
หนังสือ ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๒๗ วันท่ี ๖ พฤศจิกํายน ร.ศ. ๑๒๙ (พ.ศ. ๒๔๕๓) ระบุ ประกําศเจ้ําพระยํายมรําช เกี่ยวกับระเบียบกํารเข้ําถวํายบังคมพระบรมศพ ดังควํามตอนหน่ึงว่ํา
ถ้าราษฎรทั้งหลายไม่เลือกว่าชั้นใดชาติใดภาษาใด ชายหรือหญิงแม้มี ความประสงคจ์ ะมาแสดงความจงรกั ภกั ดตี อ่ ใตฝ้ า่ ละอองธลุ พี ระบาทกราบถวายบงั คม พระบรมศพ ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เข้ามาได้ เดือนละสองคร้ังตามกาหนดวันเวลา ดังนี้คือบรรดาราษฎรทั้งหลายท่ีจะเข้ามาถวาย บังคมพระบรมศพ ควรมาวันที่ ๑ เดือนพฤศจิกายน ตรงกับ วันอังคาร เดือน ๑๑ แรม ๑๔ ค่าวันหน่ึง แลวันที่ ๑๕ พฤศจิกายน ตรงกับวันอังคารเดือน ๑๒ ขึ้น ๑๔ ค่า วันหนึ่ง ตั้งแต่เวลา ๓ โมงเช้า จนถึงเวลาบ่ายห้าโมง ส่วนเดือนธันวาคมแลเดือนต่อๆ ไป ก็คงมีกาหนดวันที่ ๑ แลวันท่ี ๑๕ เวลาเดียวกัน จนกว่าจะได้ถวายพระเพลิง ส่วนชาวต่างประเทศหรือประชาชนที่มีพวกคณะมากๆ มีความประสงค์จะมา ถวายบงั คมพระบรมศพในวนั ใดวนั หนงึ่ นอกจากวนั ทไี่ ดก้ า หนดสา หรบั ราษฎรทวั่ ไป แล้ว ก็พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้มาได้ แต่ให้มานัดหมายกับกระทรวง นครบาลเสียก่อน
อนึ่ง ผู้ท่ีจะมาถวายบังคมพระบรมศพนั้นควรแต่งตัวให้เรียบร้อยอย่าง ธรรมเนียมไว้ทุกข์ คือ ผู้ชายนุ่งขาว สวมเส้ือขาว ผู้หญิงนุ่งขาวสวมเสื้อขาวห่มขาว ถา้ เปน็ ชาตทิ มี่ ธี รรมเนยี มไวท้ กุ ขด์ า กแ็ ตง่ ตามลทั ธแิ หง่ ตนๆ แลถา้ จะมดี อกไมธ้ ปู เทยี น หรือพวงมาลัยมากระทาสักการบูชาด้วยก็ยิ่งดี จะมีเจ้าพนักงานคอยเป็นธุระจัดการ ให้ผู้ที่มานั้นได้กราบถวายบังคมพระบรมศพตามความปรารถนา
ประกาศมา ณ วันที่ ๒๘ เดือน ตุลาคม ร.ศ. ๑๒๙
(ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๒๗ ๒๔๕๓: ๑๘๔๑-๑๘๔๓)
สว่นเรอื่งทร่ีชักําลท่ี๖จะเสดจ็ออกใหเ้ฝํา้ในวนัที่๑และ๑๕นนั้ ในตอนทํา้ยของราชกจิจา นุเบกษาฉบับเดียวกันไม่ระบุเวลําชัดเจนกล่ําวแต่เพียงว่ํา “สุดแต่จะทรงมีพระเวลํา”
เบอื้ งหลงั ประกําศดงั กลํา่ วน้ี รชั กําลท่ี ๖ ทรงพระรําชนพิ นธไ์ วว้ ํา่ สมเดจ็ ฯ กรมพระยําดํา รง รําชํานุภําพ ทรงให้เหตุผลว่ํา
“แต่ก่อนมาราษฎรมิได้มีโอกาสเข้าใกล้พระองค์พระเจ้าแผ่นดิน. เพราะ ฉะนน้ั ความกลวั จง่ึ มมี ากกวา่ ความรกั . ทไี่ มใ่ หร้ าษฎรเขา้ ใกลน้ นั้ กเ็ กดิ แตค่ วามไมไ่ วใ้ จ. ซึ่งบังเกิดขึ้นเพราะเป็นการแบ่งอานาจกระจายไปไว้ในมือคนหลายคน, กล่าวคือ การให้เจ้านายและขุนนางควบคุมเลขเปนหมู่เปนกองนั้นเอง. ครั้นต่อมาพระบาท
เสด็จสู่แดนสรวง
๑๐๐ ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ