Page 120 - เสด็จสู่แดนสรวง

ในพระรําชพิธีบรมรําชําภิเษกสมัยรัตนโกสินทร์ จะมีกํารถวํายเครื่องเบญจรําชกกุธภัณฑ์ ทั้ง ๒ รูปแบบ นั่นคือ เร่ิมจํากถวํายชุดของสําคัญ ๕ อย่ํางเป็นชุดแรก หลังจํากน้ันจึงถวํายพระมหํา เศวตฉตั รเพมิ่ อกี เปน็ ชดุ หลงั (พระยําเทวําธริ ําช ๒๕๐๔: ๓) ในกํารพระรําชพธิ ฉี ตั รมงคลทกุ ปี จะเหน็ วํา่ เป็นชุดสิ่งของสําคัญ ๕ ส่ิงอันมีธํารพระกรเป็นส่วนหนึ่งด้วยเสมอ ซ่ึงเป็นรูปแบบพระรําชนิยมใน พระบําทสมเดจ็ พระจอมเกลํา้ เจํา้ อยหู่ วั เนอื่ งจํากชดุ นลี้ ว้ นเปน็ สง่ิ ของทม่ี ขี นําดไมใ่ หญน่ กั เจํา้ พนกั งําน จึงสํามํารถอัญเชิญมําต้ังแต่งในมณฑลพิธีได้โดยสะดวก
กํารเรียงลําดับเคร่ืองเบญจรําชกกุธภัณฑ์บนม้ําหมู่หน้ําพระแท่นสุวรรณเบญจดล ในงําน พระบรมศพครงั้ นคี้ ลํา้ ยกบั ในพระรําชพธิ ฉี ตั รมงคลทกุ ปี โดยทพ่ี ระมหําพชิ ยั มงกฎุ อยบู่ นพํานแวน่ ฟํา้ ทองคําทอดไว้ที่ช้ันบนสุด ชั้นกลํางมีพํานทองคํา ๓ พํานรองรับพระแสงขรรค์ชัยศรี พัดวําลวิชนีกับ พระแส้จํามรี และธํารพระกรชัยพฤกษ์ ชั้นล่ํางทอดฉลองพระบําทเชิงงอนมีพํานทองคํารองรับ ซึ่ง ของแต่ละอย่ํางมีควํามหมํายดังนี้ (วิษณุ เครืองําม ๒๕๕๙)
๑. พระมหําพิชัยมงกุฎ เป็นมงกุฎทองคําประดับอัญมณีซึ่งมีน้ําหนักมํากถึง ๗ กิโลกรัม หมํายถึง พระรําชภําระในกํารปกครองประเทศ ซ่ึงยิ่งใหญ่หนักหน่วงย่ิงกว่ําน้ําหนักของพระมหํา พิชัยมงกุฎ
๒. พระแสงขรรค์ชัยศรี เป็นของโบรําณซ่ึงค้นพบในทะเลสําบเขมรตั้งแต่สมัยรัชกําลท่ี ๑ หมํายถึง ควํามเท่ียงตรงเด็ดขําดในกํารตัดสินเร่ืองรําวต่ํางๆ ด่ังพระแสงขรรค์ท่ีตัดส่ิงใดก็ขําดออก เป็นเส้นตรงเสมอ
๓. ธํารพระกรชัยพฤกษ์ หมํายถึง พระมหํากษัตริย์ต้องทรงมีหลักกํารและทฤษฎีในกําร ปกครองประเทศ ดั่งไม้เท้ําที่ใช้เป็นหลักเพื่อพยุงพระวรกําย
๔. พัดวําลวชิ นี เปน็ พดั ใบตําลและพระแสจ้ ํามรี ทงั้ สองสงิ่ นอี้ ยคู่ กู่ นั เสมอ หมํายถงึ กํารปดั เป่ําทุกข์ภัย บําบัดทุกข์บํารุงสุขรําษฎรให้อยู่เย็นเป็นสุขถ้วนหน้ํา
๕. ฉลองพระบําทเชิงงอน หมํายถึง แผ่นดินและรําษฎรซ่ึงเป็นฐํานรองรับพระรําชอํานําจ ท่ีพระองค์ต้องทรงดูแลปกครองให้อยู่ดีมีสุขเสมอกันท้ังแผ่นดิน
สําเหตทุ ใี่ นอดตี ไมม่ เี ครอื่ งเบญจรําชกกธุ ภณั ฑท์ อดถวํายหนํา้ พระบรมศพนนั้ เปน็ เพรําะวํา่ เครื่องเบญจรําชกกุธภัณฑ์จะต้องใช้ในกํารพระรําชพิธีบรมรําชําภิเษกเสมอ เมื่อพระมหํากษัตริย์ องคก์ อ่ นสวรรคตแลว้ ในชว่ งเวลําเดยี วกนั ผทู้ จ่ี ะขน้ึ ครองรําชยเ์ ปน็ พระมหํากษตั รยิ อ์ งคใ์ หมก่ จ็ ะจดั พระรําชพิธีบรมรําชําภิเษก ซึ่งจําเป็นต้องใช้เครื่องเบญจรําชกกุธภัณฑ์ อย่ํางไรก็ดี แม้เคยมี “ประกําศเฉลิมพระปรมําภิไธยและถวํายรําชกกุธภัณฑ์” แด่พระบําทสมเด็จพระปรเมนทรมหํา อํานันทมหิดล พระอัฐมรํามําธิบดินทร เมื่อวันท่ี ๑๑ สิงหําคม พ.ศ.๒๔๘๙ (สํานักรําชเลขําธิกําร ๒๔๘๙) แต่ก็มีเพียงกํารถวํายนพปฎลเศวตฉัตรขึ้นแขวนกํางกั้นเหนือพระโกศ โดยไม่มีกํารเชิญ เครื่องเบญจรําชกกุธภัณฑ์อ่ืนๆ ประกอบ
นอกจํากน้ี กํารทอดเครื่องเบญจรําชกกุธภัณฑ์ในงํานพระบรมศพครําวนี้คงเป็นไปเพื่อ กํารถวํายพระเกียรติยศสูงสุดตํามธรรมเนียมตะวันตก เน่ืองจํากในทวีปยุโรป เมื่อสมเด็จ พระรําชําธิบดีองค์ใดสวรรคต ก็จะมีงํานพระบรมศพเป็นรัฐพิธี เรียกว่ํา “State Funeral” โดยทํา
เสด็จสู่แดนสรวง
๑๑๘ ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ