Page 127 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 127
กํารจัดเครื่องบูชําสําหรับพระรําชพิธีของรําชสํานักสยํามอําจแบ่งได้เป็น ๒ อย่ํางตําม วัตถุประสงค์ กล่ําวคือ ถ้ําใช้บูชําพระรัตนตรัยเรียกว่ํา “เครื่องนมัสกําร” แต่ถ้ําใช้กรําบถวํายบังคม พระบรมศพ พระบรมอัฐิ หรือพระบรมรูป มักเรียกว่ํา “เครื่องรําชสักกําระ” ซ่ึงเครื่องทั้งสองนี้ มีกํารแบ่งออกไปอีกหลํายชั้นหลํายลําดับขึ้นอยู่กับว่ําใช้เพื่อกํารใดและใครเป็นผู้ใช้
สําหรับกํารต้ังแต่งเครื่องรําชสักกําระและเคร่ืองนมัสกํารต่ํางๆ ในพระรําชพิธีพระบรมศพ รัชกําลที่ ๙ มีรํายละเอียดดังต่อไปน้ี
4
๑.เครอื่ งราชสกั การะทองคา ลงยาราชาวดีเปน็ เครอื่ งรําชสกั กําระขนําดกลําง(พระยําเทวํา ธริ ําช ๒๕๐๔: ๑๒) ประกอบด้วย เชิงเทียนทองคําลงยําปักเทียนขี้ผึ้ง เชิงธูปทองคําลงยําปักธูป ไม้ระกํา พํานพุ่มข้ําวตอกทองคําลงยํา และพํานพุ่มดอกไม้สดทองคําลงยํา ของทุกอย่ํางในสํารับ จัดไว้อย่ํางละ ๕ ชิ้นเรียงเป็นระเบียบ ท้ังสํารับมีโต๊ะเท้ําคู้หุ้มทองคําลงยํารองรับ เครื่องรําชสักกําระ ชุดนี้ทอดไว้ด้ํานหน้ําพระแท่นสุวรรณเบญจดลที่ประดิษฐํานพระโกศ สําหรับพระมหํากษัตริย์ทรง จุดเพ่ือกรําบถวํายบังคมพระบรมศพ ซ่ึงจะต้องมี “เครื่องทองน้อย” อีกชุดหนึ่งด้วยสําหรับทรงใช้ จุดพร้อมกันเพื่อถวํายรําชสักกําระพระบรมศพด้วย อย่ํางไรก็ดี หํากเป็นกํารพระรําชพิธีบําเพ็ญ พระรําชกศุ ลครงั้ สํา คญั ตํามรอบเวลํา เชน่ สตั ตมวําร ปญั ญําสมวําร เปน็ ตน้ พระบรมวงศํานวุ งศผ์ ทู้ รง เปน็ ประธํานในพระรําชพธิ วี นั นนั้ จงึ จะทรงจดุ เครอื่ งรําชสกั กําระทองคํา ลงยํารําชําวดนี ไี้ ด้ เนอื่ งจําก ถือว่ําเป็นกํารเสด็จพระรําชดําเนินแทนพระองค์พระมหํากษัตริย์
๒. เครื่องทองน้อย เป็นเครื่องรําชสักกําระขนําดเล็ก ประกอบด้วยพํานทองคํารองรับ เชงิ เทยี นทองคํา ๑ เชงิ ปกั เทยี นขผี้ งึ้ เชงิ ธปู ทองคํา ๑ เชงิ ปกั ธปู ไมร้ ะกํา และกรวยทองคํา ปกั พมุ่ ดอกไม้ ขนําดเลก็ ๓ กรวย โดยทวั่ ไปเครอ่ื งทองนอ้ ยมกั จะใชส้ ํา หรบั บชู ําเฉพําะวตั ถุ เชน่ พระบรมอฐั ิ เปน็ ตน้ (สมเดจ็ ฯ กรมพระยําดํา รงรําชํานภุ ําพ ๒๔๗๓: ๓) ซงึ่ เครอื่ งทองนอ้ ยในพระรําชพธิ พี ระบรมศพครงั้ นี้มีหลํายประเภท สังเกตได้จํากรูปแบบกํารต้ังแต่งที่ต่ํางกัน กล่ําวคือ
เครื่องทองน้อยทอดข้างเครื่องราชสักการะทองคาลงยาราชาวดี จุดสังเกตที่สําคัญคือ เคร่ืองทองน้อยชุดนี้มีเชิงเทียนและเชิงธูปทําเป็นรูปหงส์ ซึ่งถือเป็นเคร่ืองทองน้อยสําหรับองค์ พระมหํากษัตริย์โดยเฉพําะ
เครื่องทองน้อยสาหรับพระบรมวงศานุวงศ์ เป็นเคร่ืองทองน้อยทองคําจําหลักลํายดุนไม่มี กํารลงยํา ทอดไว้บนม้ําสูงลงรักปิดทองโดยหันส่วนที่เป็นกรวยดอกไม้ไปทํางพระบรมศพเสมอ หํากตงั้ แตง่ ถวํายพระรําชวงศผ์ ใู้ หญฝ่ ํา่ ยหนํา้ คอื สมเดจ็ พระบรมโอรสําธริ ําชฯ จะทอดเครอื่ งทองนอ้ ย ไว้ทํางด้ํานขวําของโต๊ะเคร่ืองรําชสักกําระ แต่ถ้ําหํากตั้งแต่งถวํายพระรําชวงศ์ฝ่ํายใน เช่น สมเด็จ พระเทพรัตนรําชสุดําฯ เป็นต้น จะทอดเคร่ืองทองน้อยไว้ทํางซ้ํายของโต๊ะเคร่ืองรําชสักกําระ
เครอื่ งทองนอ้ ยสา หรบั พระบรมศพทรงธรรม มลี กั ษณะคลํา้ ยกบั สํา รบั ทพ่ี ระบรมวงศํานวุ งศ์ ทรงใช้ แตท่ อดไวท้ มี่ ํา้ เตย้ี ทํางดํา้ นซํา้ ยของโตะ๊ เครอื่ งรําชสกั กําระ โดยเครอื่ งทองนอ้ ยชดุ นจี้ ะหนั สว่ น ที่มีกรวยดอกไม้ไปทํางมุขตะวันออกของพระที่นั่งดุสิตมหําปรําสําท อันเป็นท่ีตั้งธรรมําสน์และ อําสนส์ งฆ์ ทง้ั นเี้ พรําะถอื วํา่ เปน็ สง่ิ ท่ี “พระบรมศพ” ทรงใชเ้ พอื่ บชู ําพระธรรม ดงั นนั้ เมอื่ มกี ํารแสดง พระธรรมเทศนํา สมเด็จพระเจ้ําอยู่หัวหรือพระบรมวงศํานุวงศ์ผู้ทรงเป็นประธํานกํารบําเพ็ญ พระรําชกุศลในวันนั้นจะทรงเป็นผู้จุดเครื่องทองน้อยชุดนี้ถวํายแทนพระบรมศพ
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๑๒5
เสด็จสู่แดนสรวง
