Page 201 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 201
พิธีกงเต๊ก ในราชสานักไทย
รองศาสตราจารย์ ดร.สุรสิทธิ์ อมรวนิชศักด์ิ
สาขาวิชาภาษาจีน คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
๙
บทนา
“กงเต๊ก” เป็นคําจีน ออกเสียงสําเนียงจีนกลํางว่ํา “กงเต๋อ” (功德) มหําพจนํานุกรมภําษํา จีนได้ให้ควํามหมํายไว้ว่ํา เป็นคําในพุทธศําสนํา คําว่ํา “กง” คือกํารกระทําท่ีก่อให้เกิดสัมฤทธิผล สํามํารถทําลํายวงล้อแห่งกํารเวียนว่ํายตํายเกิดหรือวัฏสงสํารของสรรพสัตว์สู่พระนิพพําน คําว่ํา “เตอ๋ ” คอื คณุ ธรรมทผี่ ปู้ ระกอบกรรมดี กํารกระทํา วํา่ ดว้ ย “กงเตอ๋ ” คอื กํารสวดมนต์ กํารบํา เพญ็ ศลี ภําวนําและทําน เป็นต้น (汉语大词典编辑委员会 1995) ดังนั้น พิธีกงเต๊กเป็นกํารทําบุญให้แก่ ผลู้ ว่ งลบั เพอ่ื สง่ วญิ ญําณไปสภู่ พภมู ทิ ดี่ ขี นึ้ พธิ กี รรมดงั กลํา่ วถอื เปน็ ชว่ งเวลําทล่ี กู หลํานไดแ้ สดงออก ถึงควํามกตัญญูกตเวทิตําต่อผู้วํายชนม์
สงั คมไทยรจู้ กั คํา วํา่ “กงเตก๊ ” มํานํานแลว้ จนเปน็ ทรี่ จู้ กั ดขี องผคู้ นตงั้ แตช่ นั้ รํากหญํา้ จนถงึ รําชสํานักท่ีมีควํามเกี่ยวพันกับวิถีจีน พจนํานุกรมฉบับรําชบัณฑิตยสถํานปี พ.ศ. ๒๕๕๔ ได้เก็บ คํา วํา่ “กงเตก๊ ” โดยใหค้ วํามหมํายวํา่ “การทา บญุ ใหแ้ กผ่ ตู้ ายตามพธิ ขี องนกั บวชนกิ ายจนี และญวน มกี ารสวดและเผากระดาษทท่ี า เปน็ รปู ตา่ งๆ มบี า้ นเรอื น คนใช้ เปน็ ตน้ ” (รําชบณั ฑติ ยสถําน ๒๕๕๖: ๓) ส่วนศัพทํานุกรมวัฒนธรรมไทยได้อธิบํายควํามหมํายของคําว่ํา “กงเต๊ก” คือ “การทาบุญให้แก่ ผตู้ ายตามพธิ ขี องพระจนี และพระญวน ตรงกบั คา วา่ “ทกั ษณิ านปุ ทาน” ของพทุ ธศาสนาฝา่ ยหนิ ยาน กระทานับจากวันตาย คือ เม่ือครบ ๗ วัน ๒๑ วัน ๓๕ วัน ๕๐ วัน และ ๑๐๐ วัน มีการสวดอัญเชิญ พระพุทธเจ้ามาสู่พิธี เชิญดวงวิญญาณของผู้ตายมารับบุญ เสร็จแล้วส่งกลับยังปรโลก และมีการเผา กระดาษเงินกระดาษทอง กระดาษท่ีทาเป็นรูปต่างๆ มีบ้านเรือน เครื่องอุปโภคบริโภค คนรับใช้ ธนบตั รปลอม เปน็ ตน้ เพอื่ สง่ ไปใหผ้ ตู้ ายไดใ้ ชใ้ นปรโลก” (ปรชั ญํา ปํานเกตุ ๒๕๕๘: ๒๒) นอกจํากน้ี ยังได้เก็บคําว่ํา “กงเต๊กหลวง” ไว้ด้วย อธิบํายควํามว่ํา “พิธีบาเพ็ญพระราชกุศลอุทิศถวายในงาน พระศพเจ้านายตามพิธีของพระจีนและพระญวน” (ปรัชญํา ปํานเกตุ ๒๕๕๘: ๒๒)
ศิลปะ ประเพณี และความเช่ือในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๑๙๙
เสด็จสู่แดนสรวง
