Page 32 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 32
จะรวบรวมหลกั ฐํานประวตั ศิ ําสตร์ โบรําณคดี และมํานษุ ยวทิ ยํา เทํา่ ทหี่ ําไดม้ ําตคี วํามและ อธิบําย แล้วเรียบเรียงเล่ําเรื่องอย่ํางง่ํายๆ ไม่เคร่งครัด ตํามลําดับต้ังแต่ต้นจนปลําย ดังนี้
(๑) ขวัญของคน มองไม่เห็น จับต้องไม่ได้ (๒) เรียกขวัญ เพรําะขวัญหําย ต้องทําพิธีนําน หลํายวันหลํายคืน (๓) แหล่งฝังศพ อยู่ใต้ถุนเรือน และลํานกลํางบ้ําน (๔) ส่งขวัญขึ้นเมืองฟ้ํา มีหมํานํา ต้องไปทํางน้ํา (๕) เครื่องประโคมงํานศพ ปี่, ฆ้อง, กลอง ต้นแบบปี่พําทย์ (๖) สรุป งํานศพปัจจุบัน สืบทอดพิธีกรรมหลํายพันปีมําแล้ว
พิธีกรรมยังทําสืบเน่ืองจนปัจจุบัน แต่ส่วนปลีกย่อยบํางอย่ํางปรับเปล่ียนให้สอดคล้อง วิถีชีวิตของสังคมสมัยใหม่ที่เปลี่ยนไปจํากเดิม
พิธีกรรมในภาพเขียน ๒,5๐๐ ปีมาแล้ว
ภําพเขยี นถํา้ ลํายแทง อ.ภกู ระดงึ จ.เลย นํา่ จะเปน็ งํานศพ หรอื พธิ กี รรมเกยี่ วกบั ควํามตําย ยุคดึกดําบรรพ์หลํายพันปีมําแล้ว หรือก่อนมีภําพเขียน
รูปคนทั้งแบบเงําทึบและแบบโครงร่ําง ตั้งใจวําดไม่เข้ําสัดส่วนคนจริงยุคนั้น (ทั้งๆ ทําได้) เพรําะเจตนําแสดงรูปบรรพชน (สรุปจํากเร่ือง “ศิลปะถ้าและชาวสุวรรณภูมิ” ของ นิธิ เอียวศรีวงศ์ พิมพ์รวมในหนังสือ ประวัติศาสตร์แห่งชาติฯ สํานักงํานคณะกรรมกํารวัฒนธรรมแห่งชําติ พิมพ์ ครั้งแรก พ.ศ.๒๕๔๙) ที่ตํายไปเป็นผีขวัญสิงสู่อยู่เมืองบนเมืองฟ้ํา (หรือที่ใดที่หน่ึง) ซึ่งไกลมําก อีกฟํากหน่ึงของน่ํานน้ํากว้ํางใหญ่
มีรูปคนแนวนอน น่ําจะหมํายถึงคนตํายที่ขวัญหําย แล้วขวัญไม่คืนร่ําง
หมําเปน็ สตั วน์ ํา ทํางผขี วญั ทเี่ พงิ่ ตํายตอ้ งเดนิ ทํางไกลมํากไปอยกู่ บั บรรพชนเมอื งฟํา้ เพรําะ ผีขวัญใหม่ไปโดดเดี่ยวไม่ถูก
มีรูปคนทําท่ําเป่ําเขําสัตว์ หรือเป่ําอะไรสักอย่ํางให้มีเสียงดัง กับมีรูปคนสวมหน้ํากําก เขําสัตว์และคนอื่นๆ ทําท่ําคล้ํายร้องรําทําเพลงใน “งันเฮือนดี” พิธีเรียกขวัญคืนร่ําง (คนตําย)
กิจกรรมในภําพเขียนถ้ําลํายแทงไม่ยุติแค่น้ี อําจมีผู้อธิบํายเป็นอย่ํางอื่นที่ต่ํางไปก็ได้ ไม่จําเป็นต้องพิธีศพเท่ําน้ัน
พิธีศพต่างระดับ
ชมุ ชนยคุ แรกเรม่ิ เมอ่ื หลํายพนั ปมี ําแลว้ มคี นตํา่ งระดบั ไดแ้ ก่ คนตระกลู ผนู้ ํา กบั คนธรรมดํา สํามัญชนทั่วไป พิธีศพจึงมีต่ํางกัน
๑. พิธีศพตระกูลผู้นํา ได้แก่ หมอผีหัวหน้ําเผ่ําพันธุ์ มีพิธีกรรมกําหนดกฎเกณฑ์เป็น แบบแผน ในหลุมศพพบโครงกระดูกและเครื่องมือเคร่ืองใช้ต่ํางๆ จํานวนมํากทําจํากเทคโนโลยี ก้ําวหน้ํา (น่ําเช่ือว่ําเป็นต้นทํางพิธีศพสืบจนปัจจุบัน)
๒. พิธีศพคนทั่วไป ไม่พบหลักฐํานเหมือนศพตระกูลผู้นํา เข้ําใจว่ําทําพิธีเรียกขวัญ ช่วงเวลําหน่ึงก่อน เมื่อเสร็จแล้วทิ้งไว้กลํางทุ่งหรือกลํางป่ําปล่อยให้แร้งกํากินซํากศพนั้น
มีร่องรอยประเพณีอยู่ที่ม่อนนะแฮ้ง [(แฮ้ง คือ แร้ง) อ.แจ้ห่ม จ.ลําปําง] พบกองหิน เป็นเนินรูปวงกลม ชําวบ้ํานเอําศพไปวํางบนเนินให้แร้งลงกินเนื้อหนังจนเหลือแต่ซําก ต่อจํากนั้น
เสด็จสู่แดนสรวง
3๐ ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
