Page 81 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 81
การสรงน้า และประดิษฐานพระบรมศพ
อาจารย์ ธนโชติ เกียรติณภัทร
ภาควิชาภาษาไทยและภาษาตะวันออก คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคําแหง
บทนา: ประเพณีการอาบน้าศพ
กํารสรงน้ําและประดิษฐํานพระบรมศพถือได้ว่ําเป็นขั้นตอนลําดับแรกของพระรําชพิธี พระบรมศพ ก่อนที่จะมีพิธีทํางศําสนําคือกํารบําเพ็ญพระรําชกุศลในวําระต่ํางๆ ตลอดจนกํารสร้ําง พระเมรุมําศและถวํายพระเพลิงพระบรมศพ
ในประเพณีรําษฎร์ของไทย เมื่อมีผู้ที่เสียชีวิตลง จะต้องทําพิธี “อําบน้ําศพ” ให้กับผู้ตําย เป็นกํารอําบน้ําชําระศพให้สะอําด ตํามแบบแผนโบรําณจะเริ่มจํากต้มน้ําด้วยหม้อดิน เก็บเอําใบไม้ มําใส่หม้อต้ม แล้วหําก้อนเส้ํา ๓ ก้อนมําเตรียมไว้ เมื่อน้ําเดือดแล้วจะยกหม้อวํางบนก้อนเส้ํา จําก นั้นนําน้ําที่ต้มไปอําบชําระศพ แล้วจึงตํามด้วยน้ําเย็น ฟอกด้วยส้มมะกรูดชะล้ํางให้สะอําด (พระยํา อนุมํานรําชธน ๒๕๓๙: ๓๔)
กํารชําระศพในขั้นตอนแรกด้วยน้ําอุ่นยังปรํากฏอยู่ในภําคอื่นๆ ของไทย ทํางภําคเหนือ พบว่ําใช้น้ําอุ่นมําชําระศพ จํากน้ันจึงค่อยแต่งตัวให้ศพ (สงวน โชติสุขรัตน์ ๒๕๕๓: ๑๖๖) ส่วนทําง ภําคอีสํานนั้นมีคติว่ําถ้ํามีคนตําย ญําติพ่ีน้องต้องมําช่วยกันล้ํางศพด้วยน้ําอุ่นให้สะอําดเพื่อแสดง ใหเ้ หน็ วํา่ ผตู้ ํายนนั้ หมดมลทนิ โทษแลว้ ไมม่ หี ว่ งมกี งั วลในเรอ่ื งใดๆ อกี (พระโพธวิ งศําจํารย์ ๒๕๑๕: ๔๗๒) น้ําอําบศพจะใช้ใบส้มป่อยหรือใบมะขํามต้มน้ํา แล้วเติมน้ําเย็นให้พออุ่น นํามําอําบชําระศพ จํากน้ันจึงตัดเล็บมือเล็บเท้ํา แล้วเอําขม้ินสดมําตําหรือฝนขยํากับมะกรูด คั้นเอําน้ําไปทําร่ํางศพ จนทั่ว (พระยําอนุมํานรําชธน ๒๕๓๙: ๓๔) ส่วนภําคใต้ กํารอําบน้ําศพจะใช้ดินเหนียว และขมิ้น มําตําให้เข้ํากัน เอําน้ําร้อน น้ําเย็นและน้ํามะพร้ําวผสม และบํางแห่งนําเอําใบมะกรูด ใบมะนําว รํากสะบ้ํา และขมิ้นมําตําให้เข้ํากัน สําหรับใช้ทําศพ (สืบพงศ์ ธรรมชําติ ๒๕๔๐: ๕๔)
กํารอําบน้ําศพของไทยในอดีตจะตักน้ําอําบศพแบบอําบน้ํา ซึ่งกํารอําบน้ํายังปรํากฏใน ประเพณีอื่นๆ เช่น อําบน้ําสงกรํานต์ มีกํารเชิญผู้อําวุโสขึ้นเตียงตักน้ําอําบ โดยมีลูกหลํานตักน้ํา ช่วยกัน ประเพณีโกนจุกมีกํารขึ้นเตียงรดน้ําชําระกํายหลังจํากโกนผม หรือประเพณีสงกรํานต์
3
ศิลปะ ประเพณี และความเช่ือในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๗๙
เสด็จสู่แดนสรวง
