Page 86 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 86
3. การสรงน้าพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระบําทสมเด็จพระนั่งเกล้ําเจ้ําอยู่หัวเสด็จสวรรคต ณ พระที่นั่งจักรพรรดิพิมําน ข้ํางทิศ ตะวันตก เม่ือวันที่ ๒ เมษํายน พ.ศ.๒๓๙๔ ในวันรุ่งข้ึนเจ้ําพระยําพระคลังว่ําที่สมุหพระกลําโหม และพระยํารําชสุภําวดีว่ําที่สมุหนํายกพร้อมด้วยขุนนํางไปทูลเชิญเสด็จพระภิกษุเจ้ําฟ้ํามงกุฎจําก ว ดั บ ว ร น เิ ว ศ ว หิ ํา ร ล ง เ ร อื พ ร ะ ท นี ่ ง่ ั อ อ ก ป ํา ก ค ล อ ง บ ํา ง ล ํา ภ มู ํา ย งั พ ร ะ ร ํา ช ว งั ห ล ว ง ใ น พ ร ะ ร า ช พ ง ศ า ว ด า ร กรงุ รตั นโกสนิ ทร์ รชั กาลที่ ๔ ฉบบั เจา้ พระยาทพิ ากรวงศ์ ระบุไว้ดังน้ี
“พระบาทสมเดจ็ พระอนชุ าธริ าชเสดจ็ ทรงพระราชยาน ขา้ ราชการแหพ่ รอ้ ม ตามเป็นกระบวนถ้วนทุกพนักงาน เสด็จเข้าสู่พระราชวังสถานประทับศาลาหน้า พระที่นั่งอมรินทร์วินิจฉัย พร้อมด้วยพระบรมวงษานุวงษ์ผู้ใหญ่ผู้น้อย โดยเสด็จ พระราชดาเนินเข้าไปสรงน้าพระบรมศพ แล้วเจ้าพนักงานทรงพระเครื่องต้นตาม ขัติยราชประเพณีเชิญพระบรมศพเข้าสู่โกศทองคาจาหลักลายกุดั่น ประดับพลอย เนาวรัตนตั้งกระบวนแห่ออกประตูสนามราชกิจ ไปประดิษฐานไว้ ณ พระที่นั่งดุสิต มหาปราสาทตามบรู าณราชประเพณ”ี (เจํา้ พระยําทพิ ํากรวงศ์ มหําโกษําธบิ ดี ๒๕๔๗: ๒)
ควํามจริง ก่อนท่ีรัชกําลที่ ๓ จะเสด็จสวรรคตเล็กน้อย ในขณะนั้นเจ้ําฟ้ํามงกุฎยังมิได้ ทรงลําผนวช ดว้ ยเงอื่ นไขทํางกํารเมอื งหลํายประกํารทํา ใหข้ นุ นํางผใู้ หญไ่ ดท้ ลู เชญิ ใหพ้ ระองคเ์ สดจ็ ครองรําชสมบตั ใิ นชว่ งเวลํานน้ั ภํายหลงั จํากทพี่ ระองคเ์ สดจ็ ไปถวํายนํา้ สรงพระบรมศพแลว้ บรรดํา พระบรมวงศํานวุ งศแ์ ละขํา้ รําชกํารจงึ ทลู อญั เชญิ ใหข้ นึ้ เสวยรําชยใ์ นพระอโุ บสถวดั พระศรรี ตั นศําสดํารําม ดงั นน้ั จงึ อําจกลํา่ วไดว้ ํา่ กํารสรงนํา้ พระบรมศพถอื เปน็ สญั ลกั ษณส์ ํา คญั อยํา่ งหนง่ึ ทก่ี ษตั รยิ พ์ ระองค์ ใหม่ต้องทําเพื่อเป็นกํารถวํายควํามเคํารพต่อกษัตริย์พระองค์เก่ํา
4. การสรงน้าพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระบําทสมเด็จพระจอมเกล้ําเจ้ําอยู่หัว เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ ๑ ตุลําคม พ.ศ.๒๔๑๑ ณ พระที่นั่งภํานุมําศจํารูญในหมู่พระอภิเนําว์นิเวศที่ทรงสร้ํางขึ้น ต่ํางจํากพระบําทสมเด็จ พระเจ้ําอยู่หัวในรัชกําลก่อนหน้ําที่เสด็จสวรรคตในหมู่พระมหํามณเฑียร กํารสรงน้ําพระบรมศพ จึงกระทําข้ึนในพระที่นั่งภํานุมําศจํารูญ ในวันศุกร์ เดือน ๑๑ แรมค่ํา ๑ ตรงกับวันศุกร์ที่ ๒ ตุลําคม พ.ศ.๒๔๑๑
ด้วยเหตุนี้ เจ้ําพระยําศรีสุริยวงศ์จึงให้พระยําสุรวงศ์วัยวัฒน์ไปเชิญ สมเด็จพระเจ้ําอยู่หัว เจ้ําฟ้ํากรมขุนพินิตประชํานําถ (รัชกําลที่ ๕ ในขณะนั้น) ที่พระตําหนักสวนกุหลําบ แต่ขณะน้ันทรง พระประชวร จงึ ตอ้ งโปรดเกลํา้ ฯ ใหส้ มเดจ็ พระเจํา้ บรมวงศเ์ ธอ เจํา้ ฟํา้ ฯ กรมขนุ บํา รําบปรปกั ษ์ ถวําย นํา้ สรงพระบรมศพแทน เหตกุ ํารณใ์ นครงั้ นนั้ มบี นั ทกึ อยใู่ น จดหมายเหตเุ รอ่ื งพระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั สวรรคต พระนิพนธ์ในสมเด็จฯ กรมพระยําดํารงรําชํานุภําพ ดังนี้
“...ต้องเชิญเสด็จทรงพระเก้าอ้ีหามข้ึนไปจนในพระที่นั่งภานุมาศจารูญ ที่สรงพระบรมศพ พอ [กรมขุนพินิตประชานาถ] ทอดพระเนตรเห็นพระบรมศพ สมเด็จพระบรมชนกนารถ ได้แต่ยกพระหัตถ์ขึ้นถวายบังคมเท่าน้ันแล้วทรงสลบ
เสด็จสู่แดนสรวง
๘4 ศิลปะ ประเพณี และความเช่ือในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
