Page 24 - Duong Kach Menh

bán trâu bán bò. Nông dân không được bỏ xứ này
qua xứ khác.
Chừng nửa thế kỷ thứ 19, tư bản mới hơi phát đạt,

nó vừa mở lò máy, nó cần người làm công, nó mới
vận động bỏ chế độ nông nô để cho dân cày tới làm

với nó, đến năm 1861, chế độ nông nô mới bỏ.
Tư bản mới và địa chủ từ đấy mới sinh hiềm

khích to, mà phong triều kách mệnh công nông cũng
từ đấy mọc ra.

2. Nông nô được giải phóng rồi thì làm gì?

Được giải phóng rồi, người thì ra thành phố làm

công, người thì ở lại làm ruộng.
Đi làm công thì tiền công ít, giờ làm nhiều, phải
làm nô lệ cho tư bản, ở lại cày thì đất ruộng ít, trâu bò

thiếu, phải chịu lòn tụi phú gia. Dân tiếng tự do tuy
được, kỳ thực cứ kiếp nô lệ: người thợ thì cực khổ,

dân cày cũng chẳng sướng hơn.
Những người có lòng kách mệnh thì lập ra đảng

để liên hiệp dân cày lại, nhưng mà không chú ý đến
thợ thuyền.

Năm 1875 mới có đảng kách mệnh gọi là “Công
nhân giải phóng”. Năm 1878 lại có một đảng mới gọi
là “Công đảng”.

24