Page 50 - 9-sinf informatika yangi 2020. @informatika

1. Dasturlash tillari deganda nimani tushunasiz?
2. Translyator nima?
3. Kompilyator nima?
4. Interpretator nima? BUNI BILASIZMI?

Protsessor dasturlash tilida yozilgan
dasturni toӒgӒridan-toӒgӒri tushunmaydi Buni Tayanch tushunchalar
uchun dasturni protsessor tiliga tarjima Dasturlash tili – inson va kompyuter
qiladigan (raqamli ko‘rinishga o‘tkazib beruvchi) o‘rtasidagi rasmiy aloqa tili. U ma’lum
tarjimon tili ӏ translyatordan foydalaniladi. qoidalar asosida ma’lumotlarni qayta
Tarjimon tilining ikkita turi mavjud: ishlash dasturlarini yaratish uchun
kompilyator va interpretator. qo‘llaniladi.
Kompilyator dasturlash tilida yozilgan IDE (Integrated Development

dastur kodlarini toӒlaligic oӒqib, mashi
Environment – integrallashgan
kodiga tarjima qiladi va tarjima natijalarini
dasturlash muhiti) – dasturchilar
bajariladigan yaxlit bitta faylga yig‘adi.
uchun qo‘shimcha funksiyalarga ega
Interpretator dasturlash tilida yozilgan
bo‘lgan maxsus matn muharriri.
kodni bosqichma-bosqich mashina kodiga

aylantirib, tahlil qiladi v beril buyruqlarni ketma-ketlikd bajaradi Agar xatolik sodir boӒlsa,
o‘sha zahoti xabar beradi.
Dasturlash tillari juda koӒp boӒlib, ularning har biridan oӒziga xos masalalarni yechishda
foydalanish mumkin. Quyida ularning eng mashhurlari haqidagi maӓlumotlar bilan tanishamiz.

kompyuter operatsion kompyuter, mobil telefon
С tizimlarini yozish uchun JAVA vа planshetlar uchun
mo‘ljallangan til. dastur yozuvchi til.
interfaol web-
dinamik web-saytlar yaratish
JAVASCRIPT saytlarni yozish uchun PHP
uchun mo‘ljallangan til.
mo‘ljallangan til.
turli masalalarni yechish,
dasturlarni o‘rganish uchun
sun’iy intellekt tizimlari
SCRATCH eng mos vizuallashgan PYTHON
uchun mo‘ljallangan
dasturlash tili.
dasturlash tili.
Aksariyat dasturlash tillari, xususan, C++, Pascal, Java, Python va boshqalar

integrallashgan dasturlash muhiti (IDE)ga ega.
IDE (Integrated Development Environment ӏ integrallashgan dasturlash muhiti) ӏ

dasturiy ta’minot yaratish uchun dasturiy vositalar majmui.
Tizimli va amaliy dasturlarni yaratish uchun dasturlash tillaridan foydalaniladi. Dastur
yaratish jarayoni katta hajmga ega boӒlib, dasturlash tillarida dastur yozish shu jarayonning

bir qismi sanaladi. Avvalgi mavzularimizda kompyuterda masalani yechish bosqichlarini
ko‘rib chiqqan edik. Kompyuter dasturlarini yarati jarayoni ham kompyuterda masalani
yechish jarayon oӒxshash boӒlib bir nech bosqichn oӒz ich oladi.

Birinchi bosqichda dastur uchun talab aniqlanadi. Ushbu jarayonda dasturning qanday
maqsadda qoӒllanilishi, kirish va chiqish maӓlumotlari aniqlanadi. Dastur va resurslarni ishlab
chiqish, uni joriy etishning narxi baholanadi.

26-dars. DASTURLASH TILLARI 49