Page 2 - GEH1101-เอกสารประกอบการเรียนการสอน-unit1
P. 2
สุนทรียภาพกับชีวิต
3. สุนทรียภาพ หรือ ประสบการณ์สุนทรียภาพ (aesthetic experience) มีเนื้อหามุ่ง
หมายที่การรับรู้สภาวะจ าเพาะต่างๆ ของความคิดจิตใจ เช่น ทัศนคติ อารมณ์ และ การตอบสนอง
อย่างอยู่นอกเหนือเจตจ านงแห่งตน โดยสภาวะจ าเพาะดังกล่าวมีความเกี่ยวข้องกับค าบ่งชี้ด้าน
ความคิดจิตใจส าคัญ 2 ค า ได้แก่ สภาวะสูงส่งล ้าเลิศยิ่งใหญ่อยู่เหนือการชั่งตวงวัดและ
ลอกเลียนแบบ (the sublime) ซึ่งเกิดในความรู้สึกด้านบวกหรือด้านลบ (negative pleasure or
feelings) ของปัจเจกบุคคลที่มีต่อธรรมชาติหรือวัตถุ และที่เกิดในสัญญาณ (sign) ที่บ่งบอกถึง
สภาพเปราะบางไม่มั่นคง รวมถึงสภาพโดดเดี่ยวของการอยู่บนโลก และ สภาวะงาม (the
beautiful) ซึ่งเกิดจากการรับรู้ต่ออารมณ์ความรู้สึกเชิงสังคม (social feelings) เช่น อารมณ์พาฝัน
และซึ่งเกิดในความหวังของปัจเจกบุคคล ที่จะได้รับความรู้สึกปลอดโปร่งเบิกบานจากความรักหรือ
ความปรารถนาแห่งตน
4. ศิลปะยังไม่มีค านิยามที่ลงตัวสมบูรณ์อย่างปราศจากข้อโต้แย้ง โลกศิลปะนับจาก
คริสต์ศตวรรษที่ 19 – 20 ได้หันไปสมาทานแนวทางอย่างอื่นขึ้นมาแทนค านิยามต่าง ๆ ที่ไม่มีความ
ลงตัวเพื่อบ่งบอกความส าคัญของศิลปะ เช่น การแสดงออก (expression) การสื่อความหมาย
(interpretation) การเห็นแจ้ง (intuition) และ ประสบการณ์ (experience) อย่างไรก็ตามอาจสรุป
รวบยอดความหมายของศิลปะ เพื่อเป็นแนวทางในการศึกษาท าความเข้าใจเป็นเบื้องต้นว่า ศิลปะ
คือผลผลิต (output) ของการกระท าเกี่ยวกับการเลือกสรรจัดวางต าแหน่งเรื่องราวหรือสรรพสิ่ง
อย่างเป็นระเบียบโดยเจตนาเพื่อแสดงออกซึ่งความงาม ความคิด อารมณ์ ความรู้สึก หรือ ปัญญา
5. การตัดสินคุณค่าศิลปะมี 2 แนวทางใหญ่ คือ หนึ่ง การตัดสินคุณค่าภายนอก
หมายความถึงคุณค่าที่สามารถยืนยันว่าเป็นคุณค่าของวิถีการแสดงออกด้านจริยธรรม ความดี
ความงาม งามตรึงใจ(picturesque) และอารมณ์ความรู้สึก สอง การตัดสินคุณค่าภายใน
หมายความถึงคุณค่าที่มีอยู่ในตัวศิลปะเอง ดังนั้น ศิลปะจึงมีความสูงส่งเลิศลอยน่าชื่นชมย าเกรง
กล่าวได้ว่าแนวคิดนี้มีความเชื่อว่า ศิลปะเพื่อศิลปะ อย่างไรก็ตาม คุณค่าของศิลปะสามารถ
พิจารณาได้ว่า ด้านหนึ่งให้ประโยชน์ใช้สอยน้อยกว่าให้ความรู้สึกทางสุนทรียภาพ แต่อีกด้านหนึ่ง
กล่าวได้ว่าศิลปะให้คุณค่าที่บ่งบอกว่าศิลปะเป็นกิจกรรมที่ส าคัญที่สุดอย่างหนึ่งของมนุษย์ เพราะ
ศิลปะเป็นการสร้างสรรค์ของมนุษย์ โดยมนุษย์ และเพื่อมนุษย์ กล่าวคือการสร้างสรรค์เป็นคุณค่า
ที่บ่งบอกถึงความเป็นมนุษย์
6. ศิลปะก่อให้เกิดสุนทรียภาพได้เช่นเดียวกันกับธรรมชาติ แต่สุนทรียภาพที่เกิดจาก
ศิลปะมิได้จ าเพาะอยู่แต่กับองค์ประกอบด้านความงามที่นับเป็นคุณค่าอย่างหนึ่งแต่เพียงประการ
เดียว สุนทรียภาพในศิลปะยังก่อเกิดขึ้นได้ด้วยองค์ประกอบที่เป็นคุณค่าด้านอื่น ๆ ด้วย คือ คุณค่า
2
