Page 66 - Prawet

70

น้ําตาล นิยมทําในชวงสารทไทยแรม 15 ค่ํา เดือน 10 และบางทองถิ่นนิยมรับประทานกับกลวยไข มี
กลาวถึงในนิราศเดือนสิบวาขนมกระยาสารทเปนขนมโบราณ มีความพิเศษตรงที่เปนขนมสําหรับงาน
บุญประเพณีของไทย
แมขนมกระยาสารทจะเปนขนมไทยที่มีมาตั้งแตสมัยกรุงสุโขทัย แตรากศัพทของคําวาสารทจริง ๆ

แลวเปนคําในภาษาอินเดีย มีความหมายวา ฤดูใบไมรวง หรือชวงระยะปลายฝนตนหนาว ซึ่งเปนเวลา
เดียวกันกับฤดูการผลิดอกออกผลของพืชพันธุ โบราณจึงถือกันวาควรจะนําผลผลิตเหลานั้นมาถวาย
แดสิ่งศักดิ๋สิทธิ์เพื่อเปนการสักการะ และขอพรใหพืชของตนออกดอกออกผลดกดี และประเพณีนี้ก็มี
ในแถบประเทศจีนและตอนเหนือของยุโรปดวย แตสําหรับไทยแลวประเพณีนี้มาแพรหลายในชวงสมัย

สุโขทัย พรอม ๆ กับพราหมณที่เริ่มเขามามีบทบาทในไทย แตชวงเวลาของประเพณีตามอินเดีย เปน
ชวงเวลาที่ตรงกับระยะขาวเริ่มออกรวงของไทย ชาวบานจึงเกี่ยวขาวที่ยังมีเปลือกออน ๆ และเมล็ดยัง
ไมแก เอามาคั่วแลวตําใหเปนเมล็ดขาวแบน ๆ เรียกวา ขาวเมาแทน
กกกกกกกสารท เปนคําเรียกชวงเวลาหรือฤดูกาลแรกเก็บเกี่ยวผลิตผลจากการเพาะปลูกในวิถีชีวิต

ของคนไทยมักเริ่มทําการ เพาะปลูกชวงตนฤดูฝนจนกระทั่งไดผลผลิตพรอมเก็บเกี่ยวประมาณเดือน
10 ซึ่งเรียกชวงเวลานี้วา เทศกาล สารทเดือน 10สําหรับคนไทยและชาวอุษาคเนยที่ดํารงชีวิตดวยการ
กสิกรรมแลว ในฤดูกาลเก็บเกี่ยวจะมีพิธีกรรมที่แสดงความ ขอบคุณตอสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เปนตัวแทนของ

ดินฟาอากาศ ซึ่งเชื่อวาไดชวยอํานวยความอุดมสมบูรณและคุมครองใหพืชที่เพาะปลูก ไดเจริญเติบโต
จนสามารถเก็บเกี่ยวเปนอาหารเลี้ยงชีพได โดยจะนําพืชพันธุธัญญาหารที่เปนผลผลิตแรกเก็บเกี่ยวไป
แปรรูปเปนอาหารเฉพาะเทศกาล แลวนําอาหารนั้นไปบวงสรวงเซนไหวสิ่งศักดิ์สิทธิ์ตางๆ
กกกกกกกในพระราชนิพนธของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัวเรื่อง พระราชพิธี 12 เดือน
ทรงมีพระราชวิจารณไววา พระราชพิธีสารทนาจะเปนธรรมเนียมของพราหมณมาแตเดิม จนประมาณ

รัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว ทรงมี พระราชดําริใหนําคติแบบพระพุทธศาสนาเขา
มาปรับเปลี่ยนพระราชพิธีตางๆ ราชสํานักจึงไดเพิ่มเติมพิธีสงฆแบบพุทธเขาไปในพิธีโบราณหลายพิธี
ทําใหพระราชพิธีตางๆ มีลักษณะของทั้งพิธีพุทธและพิธีพราหมณในพิธีสารทจึงมีการนําอาหาร

เทศกาลสารทไปถวายเปนภัตตาหารแดพระสงฆเพื่อเปนการทําบุญอุทิศสวนกุศลแกบรรพบุรุษและผู
ลวงลับของครอบครัว ตอมาภายหลังจึงไดกลายเปนเทศกาลทําบุญที่ปฏิบัติกันทั่วทุกภูมิภาคใน
สังคมไทย เชน ประเพณีชิงเปรตในภาคใต การทําบุญขาวสารในภาคอีสาน เปนตน
กกกกกกกสําหรับธรรมเนียมการปรุงอาหารจากพืชพันธุธัญญาหารแรกเก็บเกี่ยวในเทศกาลสารทนั้น

ถือวาเปนการประกอบ อาหารที่มีความประณีตเพื่อแสดงความสักการะตอสิ่งศักดิ์สิทธิ์หรือพระ
พุทธคุณ โดยมีความพิถีพิถันแตกตางกันไปตามลําดับ ชั้นของผูประกอบพิธีกรรมดวยในพระราชพิธี
สารทของหลวงจะมีการปรุงอาหารที่ประณีตกวา มีธรรมเนียมการปรุงอาหารใน วันสารทที่ชื่อวา ขาว
ทิพย ซึ่งเปนอาหารโบราณในพระราชพิธีมาตั้งแตสมัยอยุธยา โดยนําพืชพันธุธัญญาหารตางๆ อาทิ

ขาว ถั่ว งา น้ําผึ้ง น้ําออย รวมถึงผลไมชั้นดีชนิดตางๆ มากวนในกระทะใหเปนเนื้อเดียวกันจนไดเปน
ขนมเหนียวๆ ขาวทิพยมีชื่อเรียกอีก อยางหนึ่งวา มธุปายาส ซึ่งเปรียบเปนอาหารที่นางสุชาดาถวาย
แดพระพุทธเจากอนที่พระพุทธองคจะตรัสรู ตอมาในสมัยรัชกาลที่4โปรดใหเพิ่มอาหารอีกชนิดหนึ่งใน
พระราชพิธีสารทคือ ขาวยาคูทําจากขาวที่แตกรวงออนๆ ซึ่งขาวยังไมแข็งเปนเมล็ด คั้น ออกมาเปน

น้ําขาวที่เรียกวา น้ํานมขาว แลวนําไปผสมกวนกับแปงใหจับตัวเปนกอน ไดขนมที่มีลักษณะคลายแปง