Page 14 - วิทยาศาสตร์ม.ปลาย
P. 14
14
เรื่องที่ 2 กระบวนการทางวิทยาศาสตร์
การด าเนินการเรื่องใดเรื่องหนึ่งจะต้องมีการก าหนดขั้นตอน อย่างเป็นล าดับตั้งแต่ต้นจนแล้วเสร็จ
ตามจุดประสงค์ที่ก าหนด
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ จึงเป็นแนวทางการด าเนินการโดยใช้ทักษะวิทยาศาสตร์ใช้ในการ
จัดการ ซึ่งมีล าดับขั้นตอน 5 ขั้นตอน ดังนี้
1. การก าหนดปัญหา
2. การตั้งสมมติฐาน
3. การทดลองและรวบรวมข้อมูล
4. การวิเคราะห์ข้อมูล
5. การสรุปผล
ขั้นตอนที่ 1 การก าหนดปัญหา เป็นการก าหนดหัวเรื่องที่จะศึกษาหรือปฏิบัติการแก้ปัญหาเป็น
ปัญหาที่ได้มาจากการสังเกต จากข้อสงสัยในปรากฏการณ์ต่าง ๆ ที่พบเห็น เช่น ท าไมต้นไม้ที่ปลูกไว้ ใบ
เหี่ยวเฉา ปัญหามีหนอนมาเจาะกิ่งมะม่วงแก้ไขได้อย่างไร ปลากัดขยายพันธุ์ได้อย่างไร
ตัวอย่างการก าหนดปัญหา
ป่าไม้หลายแห่งถูกท าลายอยู่ในสภาพที่ไม่สมดุล หน้าดินเกิดการพังทลาย ไม่มีต้นไม้ หรือวัชพืช
หญ้าปกคลุมดิน เมื่อฝนตกลงมาน ้าฝนจะกัดเซาะหน้าดินไปกับกระแสน ้าแต่บริเวณพื้นที่มีวัชพืชและหญ้า
ปกคลุมดินจะช่วยดูดซับน ้าฝนและลดอัตราการไหลของน ้า ดังนั้นผู้ด าเนินการจึงสนใจอยากทราบว่า
อัตราการไหลของน ้าจะขึ้นอยู่กับสิ่งที่ช่วยดูดซับน ้าหรือไม่ โดยทดลองใช้แผ่นใยขัดเพื่อทดสอบอัตรา
การไหลของน ้า จึงจัดท าโครงงาน การทดลอง การลดอัตราไหลของน ้าโดยใช้แผ่นใยขัด
ขั้นตอนที่ 2 การตั้งสมมติฐานและการก าหนดตัวแปรเป็นการคาดคะเนค าตอบของปัญหาใด
ปัญหาหนึ่งอย่างมีเหตุผล โดยอาศัยข้อมูลจากการสังเกต การศึกษาจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง การพบผู้รู้ใน
เรื่องนั้นๆ ฯลฯ และก าหนดตัวแปรที่เกี่ยวข้องกับการทดลอง ได้แก่ ตัวแปรต้น ตัวแปรตาม ตัวแปร
ควบคุม
ตัวอย่าง สมมติฐาน
แผ่นใยขดช่วยลดอัตราการไหลของน ้า (ท าให้น ้าไหลช้าลง)
ตัวแปร
ตัวแปรต้น คือ แผ่นใยขัด
ตัวแปรตาม คือ ปริมาณน ้าที่ไหล
ตัวแปรควบคุม คือ ปริมาณน ้าที่เทหรือรด
