Page 114 - หนังสือเรียนสาระความรู้พื้นฐาน

107

1. การปองกันขั้นพื้นฐาน (Primary Prevention)

การปองกันพื้นฐานหรือบางคนเรียกวาการปองกันเบื้องตน หมายถึง การดําเนินการใด ๆ
เพื่อสรางภูมิคุมกันใหเยาวชนปดประตูที่จะนําไปสูการใชยาเสพติดอยางถาวร ใหเยาวชนตัดสินใจดวยตนเอง

ที่จะไมใชยาเสพติด ไมคิดจะเสี่ยงทดลอง เปนการมุงปองกันคนสวนใหญของแผนดินไมใหเขาไปหายาเสพ

ติด เปนการปองกันอยางถาวร

งานปองกันขั้นพื้นฐานจึงนับเปนงานที่มีความสําคัญที่สุด และเปนกุญแจสําคัญนําไปสู
ความสําเร็จของการปองกันและแกไขปญหายาเสพติดของชาติ แตในขณะเดียวกันเปนงานที่มีความ

สลับซับซอนทําไดยาก เพราะเปนงานที่เกี่ยวของกับการวางรากฐานใหกับคนสวนใหญของประเทศ ซึ่งตอง

เริ่มปลูกฝงตั้งแตยังเยาววัยตอเนื่องกันไปจนพนวัยเรียน โดยอาศัยความรวมมือจากหลายฝายใหชวยกันทํา
2. การปองกันขั้นที่สอง (Secondary Prevention)

การปองกันขั้นที่สองนี้ใชกันในความหมายที่แบงเปน 2 นัย นัยหนึ่งหมายถึง การปองกัน

โดยทางออม ซึ่งหมายถึงการกระทําใดๆ ที่เปนการขัดขวางไมใหยาเขาไปสูคน โดยมีจุดมองที่เริ่มจากตัวยา

เสพติดที่เปนปญหาหลัก ซึ่งตรงกันขามกับการปองกันขั้นพื้นฐานที่มุงปองกันไมใหคนเขาไปหายา ดวยการ
มองภาพที่คนเปนจุดตั้งตน

ดังนั้นการปองกันขั้นที่สองตามความหมายนี้จึงครอบคลุมถึงงานเกี่ยวกับการปราบปรามยึด

อายัด เผาทําลายยาเสพติด การสกัดกั้น การตรวจเขม การตรวจปสสาวะหาสารเสพติด การสงเจาหนาที่
ตํารวจเขาไปประจําทําการสอดแนมในโรงเรียน รวมถึงมาตรการตรวจจับจําแนกเพื่อแยกผูใชยาเสพติดไป

รับการบําบัดรักษาฟนฟู หรือปองกันไมใหผูติดยาสามารถเผยแพรยาเสพติดไปสูผูไมใชเสพติดดวย

สวนอีกนัยหนึ่งเปนความหมายที่มักใชกันในวงการของผูมีอาชีพแนะแนว ในความหมาย
ของการดําเนินการชวยเหลือใหผูที่เคยลองใชยาเสพติด หรือผูที่ใชยาเสพติดชนิดใดชนิดหนึ่งเปนครั้งคราว

หรือใชบอยๆ แตยังไมติดยา ใหปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเลิกใช เลิกเกี่ยวของกับยาเสพติดชนิดนั้นๆ เปน

มาตรการแยกคนออกจากยา หรือดึงคนติดยาออกจากยาเสพติดดวยมาตรการแนะแนวใหคําปรึกษาและจิต

เวชบําบัด เปนการปองกันที่เนนการสกัดกั้นเพื่อหยุดยั้งพฤติกรรมการใชยาเสพติดของกลุมผูที่ใชยาเสพติด
หรือมีประสบการณเกี่ยวของกับยาเสพติดมาแลว

3. การปองกันขั้นที่สาม (Tertiary Prevention)

การปองกันขั้นที่สามคือการปองกันการติดซ้ํา (Relapse) เปนมาตรการที่ใชสําหรับผูติดยา

เสพติดที่ไดรับการบําบัดรักษาดวยการถอนพิษยาแลวไมใหกลับไปติดยาซ้ําใหมอีก เปนมาตรการเสริมที่
สนับสนุนมาตรการทางการแพทย เพื่อใหผูปวยที่ไดรับการรักษาใหหายขาดจากยาแลวอยูอยางปลอดภัยจาก

ยาเสพติดไดยาวนานขึ้นกอนที่จะหวนกลับไปติดยาอีก

การปองการขั้นที่สามจะอาศัยมาตรการทุกชนิดที่มุงใหผูติดยาหายจากอาการติดยาทางจิต
ดวยมาตรการฟนฟูจิตใจ (Rehabilitation) ดวยวิธีจิตเวชบําบัด (Psychological therapy) การใหคําปรึกษา

(Social counseling) กลุมบําบัด (Group therapy) และนันทนาการบําบัด (Recreational therapy) เปนตน