Page 49 - Madencilik Bülteni 128.Sayı

sayı:128 / ocak-şubat-mart 2019 sayı:128 / ocak-şubat-mart 2019 gerçekten radyumun etkisinden şüphelenilmemiş

toplumsal cİnsİyet 2017 Necati Cumalı oyun yarışmasında ödül ka- ışıklı kocaman yelkovan ve akrep, tik tok sesi en nında çalışıyor. Bu sebeple saat boyama işinden miydi? Yoksa günümüzde de var olan iş kazaları, toplumsal cİnsİyet
BİR PERİ MASALI: RADYUM KIZLARI
ve diğer kadın işçilere oranla neredeyse %10 ora-
alınıyor. Fabrika patronu, boyama işinden aldığı iş hastalıklarında güçten yana olan, delil karartan
Mae’yi anlattığı masallara
denetçiler ve bazı sağlıkçı-
zanmış; yaşanmış bir hikayeden uyarlanarak Kar-
baştan etkiliyor sizi. Bu arada Mae Keane gerçek
insanları inandırdığı için
lar gibiler miydi?
den Kasaplar tarafından yazılmış Laçin Ceylan yaşamda da Waterbury fabrikasına 18 yaşında
ustabaşının yerine getiriyor.
saat boyamak için gir-
tarafından sahnelenmiş
oyunu geçenlerde İs-
makyaj çok etkileyiciydi.
birçok kez kadınlara masal
tanbul Kadın Çalışma
bu işinden ayrılmasına
Özellikle, fabrikanın birden
anlatırken buluyoruz. Onun
toplumsal cİnsİyet
rağmen 30 yaşında tüm
Grubundan arkadaşlar- miştir. Birkaç hafta sonra Ki oyun esnasında Mae’yi Oyundaki sahne dekoru ve
la izledik. Oyun; birinci dişlerini kaybetmiş, iler- anlattığı masallarla kadınlar hastane odasına dönüşümü,
ve ikinci dünya savaşı leyen yaşlarda meme ve hayallere dalıp, eğleniyorlar. dünya güzeli Katherine’nin
arasında ABD New Jer- kalın bağırsak kanserine Mae’nin yeni işi ile birlikte yüzünün yarası insanı yeri-
sey’de orduya radyumlu yakalanmıştır. Ve buna kadınların an ve an deği- ne sabitliyordu.
saatler üreten Water- rağmen 1 Mayıs 2014’de şimlerine, hastalanmalarına
bury Saat fabrikasında 107 yaşında hayatını tanıklık ediyorsunuz. Ara Mücadelenin başlangıcı
çalışan boyama işçisi kaybetmiştir. ara sahne değişimlerinde Frengi teşhisi konularak iş-
kadınların yaşam ve kararan sahne ışığında sade- ten atılan Quinta’nın 2 yıl
hak mücadelesini anlatıyor. Madam Cruie ve eşi Fabrikada çalışan kadınlar, milliyetçilik duygu- ce kadınların yüzleri ve vü- sonra Frengi olmadığını
Pierre Curie tarafından bulanan, hatta Curie’ye su aşılanarak savaştaki askerlere ışık kullanma- cutlarında yayılmış bir yeşil öğrenmesi ve radyumdan
Nobel ödülü kazandıran ışıltılı, parlak radyu- dan saatleri görebilmeleri için radyumlu saat ışık beliriyor. Hastalıkları şüphelenmesiyle başlıyor.
mun bir taraftan kararttığı hayatları izliyoruz üretiyorlar. Fırçaları kullanırken suya batırdık- ve rahatsızlıkları nedeniy- İlk başta; Grace, Albina,
oyun boyunca. Curie’ler bir demeçlerinde rad- larında boya pütürlü kaldığı için; kesintisiz üc- le fabrika doktoruna giden Edna ve Katherine destek
yuma hayranlıklarını şöyle dile getiriyorlar. “En ret alabilmek ve kusursuz iş yapabilmek adına
sevdiğimiz şeylerden biri gece çalışma odamıza dudaklarıyla fırça ucunu ve boyayı incelterek
girmekti, duvar dibindeki masanın üzerin- boyama yapmak durumunda kalıyorlar.
de duran şişelerden yayılan soluk yeşil Ki günümüzde de sıkça karşılaştığı-
parıltıyı görmeye bayılıyorduk. Bu, mız birçok haksız ücret kesintisi
bizim için yepyeni ve müthiş bir işçilerin karşısına tehdit unsuru
şeydi… Sanki karanlıktaki peri- olarak konulup, mobbing ola-
ler gibiydiler.” 1934 yılında çok rak kullanılıyor. Oyun süre-
nadir görülen aplastik anemi since ilerleyen zaman ve radyo
denen kemik iliği hastalığından yayını ses kayıtlarında tarihsel
ölen Maria Curie’nin ölüm ne- olarak radyumun ve savaşın ge-
deni, vefatından yıllar sonra uzun lişimine oyun boyunca tanıklık
yıllar radyasyona maruz kalmasına ediyorsunuz. Bu zaman içerisin-
bağlandı. Hatta, çalışma defteri ha- de radyumun zararlarını bilmek bir
len koruyucu malzeme kullanıl- yana daha çok faydası olduğu yö-
madan incelenemiyor. nünde görüşlerle radyum diş ma-
cunundan, sulara, makyaj malze-
“Ben Mae, Mae Cubberlay. Geç- melerinden, ilaçlara birçok alanda
mişe başlarken olmamı istediği- kullanılmaya başlıyor.
niz kişi değilim. Bir hikayem
var. Tanıklığımdan fazlası ve Mae, boyanın tadını ve koku-
daha azı olan bir hikaye.” sunu sevmediği için dudağıy-
Oyun Mae Cubberlay’ın la inceltme yapmıyor, dola- işçilere radyumun etkisinden ziyade, diş iltihabı, veriyor. Mahkeme sürecinde git gide sağlıkları-
bu konuşmasıyla başlıyor yısıyla boyadığı saatler o romatizma, vitamin eksikliği ve hatta cinsel yol- nı kaybeden kadınlarla, seslerini duymadığımız
ve yere yansıtılmış yeşil kadar düzgün olmuyor la bulaşan Frengi teşhisi konuluyor. Bu noktada mahkeme heyetinin kadınlara ithamları ve davra-
şunu düşünmeden edemedim doğrusu, acaba nışları seyirciye bire bir yansıtılıyor ve ilgi çekici
46 47