Page 10 - Chapter 8

7

ใบความรู้ที่ 1

เรื่อง ปฏิกิริยาเคมีหลายขั้นตอน

จุดประสงค์การเรียนรู้

1. นักเรียนสามารถระบุตัวร่วมของสมการเคมีที่เกิดปฏิกิริยาหลายขั้นได้
2. นักเรียนสามารถดุลสมการย่อยและรวมสมการย่อยได้

ปฏิกิริยาเคมีหลายขั้นตอน

ในกรณีที่ปฏิกิริยาเคมีเกิดขึ้นต่อเนื่องหลายขั้นตอน จะมีสมการเกี่ยวข้องมากกว่า 1 สมการ
การค านวณปริมาณของสารจากปฏิกิริยาที่กล่าวมานี้ยังคงมีลักษณะคล้ายกับการค านวณจากสมการเดียว

ที่ผ่านมา คือ พิจารณาเฉพาะตัวที่โจทย์ถามและที่โจทย์ก าหนดให้เท่านั้น น าจ านวนโมลมาเทียบอัตราส่วน

กัน ซึ่งจะท าให้ค านวณสิ่งที่ต้องการได้ ข้อที่แตกต่างไปจากการค านวณจากสมการเดียว คือ ต้องท า
สมการหลาย ๆ สมการเหล่านี้ให้ดุลแบบต่อเนื่อง (คือท าให้จ านวนโมลของสารที่เป็นตัวร่วมระหว่าง

สมการให้เท่ากัน)

สมมติว่าการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นดังนี้

A + 2B  3C ……….. (1)

2C + 3X  2Y ..………(2)

สมการทั้ง 2 จะท าให้ดุลแบบต่อเนื่องได้ จะต้องอาศัยสาร C เป็นตัวร่วม ทั้งนี้เพราะสาร C

เป็นต้นเหตุที่ท าให้การเปลี่ยนแปลงต่อไปอีก
สมการที่ดุลแบบต่อเนื่องจะมีจ านวนโมลของ C เท่ากัน ซึ่งท าได้ดังนี้

สมการ (1) x 2 ; 2A + 4B  6C ……….. (3)

สมการ(2) x 3 ; 6C + 9X  6Y ……….. (4)

จากสมการที่ (3) และ (4) จะเห็นได้ว่ามี C 6 โมลเท่ากัน เรียกสมการ (3) และ (4)

ซึ่งมี C หรือตัวร่วมเท่ากันว่าเป็นสมการที่ดุลแบบต่อเนื่อง ซึ่งสามารถน าไปค านวณสิ่งที่ต้องการได้

การพิจารณาว่าสารใดจะเป็นตัวร่วมระหว่างสมการ เพื่อให้ดุลแบบต่อเนื่องต้องยึดหลักว่า

“สารที่จะเป็นตัวร่วม คือสารที่เป็นต้นเหตุของการเกิดปฏิกิริยาแบบต่อเนื่องนั้น”