Page 134 - รายงานสืบเนื่องการสัมมนาวิชาการ 65

รายงานสืบเนื่องการสัมมนาวิชาการเนื่องในโอกาสการสถาปนาคณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มธ. ปีที่ 65

วัดในฐานะทุนทางสังคมกับคุณภาพชีวิตแรงงาน
วัดในฐานะทุนทางสังคม “ทุนทางสังคม” (Social capital) ในเชิงวิชาการโดยรวมหมายถึงชุดของ ระบบในเชิง
คุณค่า ปทัสถานตลอดจนความสัมพันธในเชิงสรางสรรคอันมี ส านึกของความไววางใจ (Sense of trust) คุณคาของการแบง

ปัน (Shared values) และเปนกิจกรรมทางสังคมในลักษณะรวมกัน (mutual) ระหวาง หนวยในชุมชนหรือสังคม อันหมายถึง
การเชื่อมสัมพันธ Bridges) การมีพันธะ (Bonds) ตอกัน ตลอดจนสายสัมพันธที่ผูกโยง (Ties) ซึ่งมีอยูจริงในสังคม ในระดับที่
แตกตางกัน แตสามารถสรางหรือพัฒนาขึ้นไดอีกทั้ง ผลลัพธหรือพลังที่เกิดขึ้นจากทุนทางสังคมสามารถสรางประโยชน์ได

(เอนก นาคะบุตร, 2545; ไพบูลย วัฒนศิริธรรม, 2542; ประเวศ วะสี, 2542; อัมมาร สยามวาลา, 2544; อมรา พงศาพิชญ
2543; Coleman 1995; Fukuyama 1995; World Bank 1999 อางใน วรวุฒิ โรมรัตนพันธ ซึ่งปรากฏในรูป
กิจกรรมรวมกัน เชน ความเอื้ออาทร ชวยเหลือ เกื้อกูล ความไวเนื้อเชื่อใจ ในท านองเดียวกับมุมมองในทางสังคมวิทยาคือ

ความเปนชุมชน (วัด) (Community) อันหมายถึงชุมชนแหงความผูกพันหรือเป็นวัฒนธรรมพลเมือง (Civic culture) อย่างไร
ก็ตามขนาดพื้นที่รวมทั้งจ านวนสมาชิกที่จะน ามาซึ่งขีดความสามารถใน การน าพา (Carrying capacity) การจัดการและการ
ติดตอสื่อสารเพื่อสรางความมั่นคง ความปรองดอง คุณภาพชีวิต (Quality of life) และการมีสมรรถนะของชุมชน/สังคม

(Social capability) ทั้งในฐานะของวัดซึ่งเป็นองค์กรทางสังคม (Social organization) หรือองค์ประกอบโดยรวมของบทบาท
วัด ที่สามารถท าหน้าที่ไดอย่างมีประสิทธิภาพ อันหมายถึงคุณประโยชนของวัดทั้งในเชิงการป้องกันและแกไขปัญหา ตลอดจน
สร้างความเข้มแข็ง คือสามารถสร้างดุลยภาพและรักษาความสัมพันธ์ทั้งภายในและภายนอก (Internal/External

equilibrium)
วัดจึงมีความส าคัญต่อคุณภาพชีวิตแรงงานเป็นทุนทางสังคม (Social capital) หมายถึง วัดหรือเครือข่ายภายนอกมี
ความสัมพันธ์กับวัด ร่วมกันสร้างสรรค์ขึ้น ซึ่งเกิดจากการ ร่วมคิด ร่วมท า กับแรงงานไทย โดยค านึง ถึงคุณค่าความเป็นมนุษย์

สิทธิความเสมอภาค ความเป็นอัตลักษณ์ของวัฒนธรรมไทย ความเป็นธรรมในสังคมและการบ าเพ็ญประโยชน์ให้เกิดขึ้นต่อ
ส่วนรวม วัดจึงมีบทบาทเป็น ทุนทางสังคม (Social capital) ทุนมนุษย์ เกิดจากพระภิกษุสงฆ์ พุทธศาสนิกชนและแรงงานไทย
ที่มีคุณภาพ มีความรู้ สติปัญญาและทักษะ คุณธรรม และความรับผิดชอบคนส่วนใหญ่ เป็นทุนมนุษย์ที่มีคุณค่า เป็นทุน

สถาบัน หมายถึง กลุ่มสังคมที่เกิด จากการรวมตัวกันเป็นสถาบัน ในที่นี้หมายถึง สถาบันศาสนา ซึ่งมีบทบาทส าคัญมากในการ
สนับสนุนให้แรงงานเกิดการรวม 3 อย่าง“รวมตัว ร่วมคิด ร่วมท า” ให้โดยไม่หวังสิ่งตอบแทน (จ านง ทองประเสริฐ, 2514)
กล่าววา สถาบันศาสนาเปนสถาบันหนึ่งที่มีบทบาทและความส าคัญตอวิถีชีวิตของคนไทย เป็นทุนทางภูมิปัญญาและ

วัฒนธรรม หมายถึง การรักษาพื้นฐาน ความรู้ที่เป็นภูมิปัญญาไทย ภูมิปัญญาท้องถิ่น ครอบคลุมถึง ทุนทางจิตวิญญาณ
(Spiritual Capital) ระบบคุณค่า (Value) คุณธรรม วินัย จิตส านึกสาธารณะ วัฒนธรรมไทย และภูมปัญญาท้องถิ่น (Local
Wisdom) ทุนทางสังคมทั้งสามลักษณะ คือ ทุนมนุษย์ ทุนทางสถาบัน และทุนทางจิตวิญญาณ เป็นองค์ประกอบส าคัญของ

การด ารงชีวิตของคนมนุษย์ในลักษณะของการปรับเปลี่ยนตัวเอง ให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมและสถานการณ์ที่
เปลี่ยนแปลงไปอย่างฉลาดด้วยการใช้ทุนความรู้อย่างสมานสามัคคีร่วมด้วยช่วยกันระหว่างคนไทย โดยใช้ทุนสังคมอย่างมุ่งมั่น
ผูกพันที่จะอยู่ร่วมกันในสังคมต่างแดน บทบาทวัดจึงสร้างให้แรงงานมีคุณภาพชีวิตที่ดีด้วย กาย จิต สังคมและปัญญา ด้วยทุน

ทางสังคมที่แตกต่างกัน ท าให้เกิดพลัง เกิดประโยชน์หลากหลายจากทุกคนโดยเท่าเทียมกัน
คุณภาพชีวิต หมายถึง สภาพความเป็นอยู่ของบุคคลใน ด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม ความคิดและจิตใจ คุณภาพชีวิต
ก็คือ ชีวิตที่ดีมีความสุขทั้ง ทางด้านร่างกาย จิตใจ สังคม อารมณ์ ตามควรแก่อัตภาพและสภาวะ เป็นความคิดรวบยอดที่

เกี่ยวข้องกับ ปริมาณและคุณภาพของความต้องการพื้นฐาน ทั้งทางร่างกาย จิตใจและสังคมวัฒนธรรม ซึ่งเกี่ยวข้องทั้ง ทาง
เศรษฐกิจ การเมือง สังคม จิตวิทยาและสภาพแวดล้อมในการด ารงชีพ ทั้งที่เป็นธรรมชาติและ มนุษย์สร้างขึ้นมา คุณภาพชีวิต
มีความกว้างขวางมากในช่วงแรก นักวิจัยส่วนใหญ่ได้ใช้ทฤษฎีล าดับขั้นความต้องการของมาสโลว์เป็น พื้นฐานในการวิจัย

สังเกตได้จากงานวิจัยส่วนใหญ่ที่ด าเนินการในช่วงปี พ.ศ.2513-2522 เช่น งานวิจัยของฮาร์แลนด์ (Harland, 1972) ในปี พ.ศ.

132