Page 24 - 39_LiryDram_2023
P. 24
POECI UKRAINY
OŁENA TELIHA,
z domu Szowgeniwа albo Szowgenowa, urodzona 8 (21) lipca 1906 r. w Iljinskoje, zm. 21 lutego 1942 r. w Kijowie – poetka, publicystka, krytyk literacki, działaczka OUN.
Od lipca 1922 r. mieszkała w Podebradach,
w Czechosłowacji. Ojciec Ołeny był rektorem Ukraińskiej Akademii Gospodarczej. Tu weszła do środowiska
młodych ukraińskich poetów i intelektualistów, byłych żołnierzy Armii UNR. W latach 1923-1929 studiowała
na historyczno-filologicznym fakultecie Ukraińskiego Instytutu Pedagogicznego imienia М. Dragomanowa w Pradze.
W 1928 r. rozpoczęła literacką działalność, drukowała
w „Literacko-naukowym zwiastunie” (1922-1932), wychodzącym we Lwowie pod red. Dmytra Doncowa. Właśnie Dmytro Doncow odegrał ważną rolę w utrwaleniu jej światopoglądu nacjonalistki. W Czechach ukształtowła się jako poetka, publicystka i literaturoznawca.
Od latach 1929-1939 mieszkała w Warszawie. Pracowała w ukraińskiej szkole przy Ukraińskim Centralnym Komitecie. W latach 1939-1941 przebywała w Krakowie. Tu, w grudniu 1939 r., spotkała się z dawnym znajomym poetą Olegiem Kandybojem (О. Ołżyczem), wstąpiła do Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, działając w referenturze kultury kierownictwa.
W październiku 1941 r. przybyła do okupowanego przez niemiecką armię Kijowa. Tu założyła Związek Pisarzy Ukraińskich, pomagała potrzebującym, współpracowała
z redakcją „Ukraińskiego Słowa” Iwana Rogacza, wydawała tygodnik literacko-artystyczny „Litawry”.
Była bardzo odważna, nawet po aresztowaniu redakcji „Ukraińskiego Słowa” ignorowała niebezpieczeństwo i nie przestrzegała nakazów niemieckich władz. Razem z innymi nacjonalistami prowadziła walkę przeciw okupantowi.
21 lutego 1942 r., razem z innymi członkami OUN, została rozstrzelana przez nazistów w Babim Wąwozie.
Poetycka spuścizna Ołeny Telihy jest ilościowo niewielka, lecz ma ona niespotykaną treść. Dużo miejsca w swojej twórczości poświęcała miłości, niektórzy uważali, że jest
w nich wręcz zbyt dużo erotyzmu, namiętności i emocji; tworzyła również poezję obywatelską, głosząc potrzebę stawiania czoła hitlerowskiemu okupantowi. Jej wiersze rozproszone zostały zebrane w trzech edycjach: Dusza
na straży, Flagi ducha i Płonące granice oraz opowiadania Albo – albo.
22 LiryDram
kwiecień-czerwiec 2023
