Page 137 - 27_LiryDram_2020

Madonna z dzieciątkiem anonimowego naśladowcy
Chodząc po zawsze pełnych, a teraz z powo- du koronawirusa pustawych uliczkach Bru- gii, próbuję sobie wyobrazić atmosferę, jaka panowała tu za życia Jana van Eycka. Bru- gia przeżywała wtedy swój złoty okres. By- ła największym miastem północnej Euro- py, ośrodkiem handlu towarami luksusowy- mi – od cytrusów począwszy na barwnych manuskryptach i obrazach skończywszy. Łą- czyła śródziemnomorskie południe Europy z północą – rejonami Bałtyku, Skandynawią i Wielką Brytanią. O bogactwie miasta krą- żyły legendy, nazywano je Wenecją półno- cy. Tutaj swoją siedzibę miał książę Burgun- dii Filip Dobry, założyciel Zakonu Rycerzy Złotego Runa. To właśnie on w 1425 roku zatrudnił Jana van Eycka jako szambelana i nadwornego malarza.
O wczesnym życiu Jana van Eycka niewie- le wiadomo. Do dziś nie jest pewne, kie- dy się urodził. Było to w małej osadzie Ma- aseick, niedaleko Maastricht, najprawdopo- dobniej między rokiem 1390 a 1395. W la- tach 1422–1424, zanim rozpoczął służbę na
dworze Filipa Dobrego, pracował w Hadze ja- ko nadworny malarz księcia Holandii Jana Ba- warskiego. Nic nie wiadomo o jego wykształ- ceniu, ale znał łacinę i grekę, co sugeruje, że musiał uczęszczać do szkół. W 1431 roku za- kupił w Brugii dom i w tym mniej więcej cza- sie poślubił młodszą od siebie Małgorzatę, z którą miał dwoje dzieci. Filip Dobry doceniał jego talent i hojnie go wynagradzał, ale rów- nież darzył go zaufaniem i wysyłał na misje dyplomatyczne, do Hiszpanii i Portugalii. Ma- larz był związany z jego dworem przez 16 lat, aż do swojej śmierci w 1441 roku.
Jan van Eyck już za życia był cenionym ma- larzem. Swoje dzieła podpisywał, co było nie- spotykane w tamtych czasach i mogło ozna- czać, że był świadomy swojego talentu. Obok podpisu umieszczał sentencję: „Als Ich Can” – „Najlepiej jak potra ę”. Do jego najwięk- szych osiągnięć zalicza się 20-częściowy ob- raz Ołtarz Baranka Mistycznego, zwany też
Portret Małgorzaty van Eyck
kwiecień-czerwiec 2020
LiryDram 135