Page 10 - 41_LiryDram_2023

KLASYCY UKRAIŃSKIEJ LITERATURY
IWAN CZENDEJ (1922-2005) – klasyk ukraińskiej literatury drugiej połowy ХХ stulecia, pisarz, scenarzysta filmowy, tłumacz literatury z węgierskiego, laureat Nagrody Literackiej Tarasa Szewczenki (1993). Autor scenariusza kultowego filmu Cienie zapomnianych przodków (1964). Absolwent uniwersytetu w Użhorodzie i wyższych kursów literackich w Moskwie. Autor11zbiorówopowiadań,m.in.Wiatrzgórskichłąk,Ogniskaniegasną, Czarnoksiężnik, Pojedynek, Zielona Werchowyna, Ciepły deszcz, Baśń białego szronu, Studzienna woda
i kilku powieści, m.in. Ptaki porzucają gniazda, Skrzypienie kołyski. Był prześladowany przez władze sowieckie za swoje przekonania i prawdziwe opisy ówczesnej rzeczywistości.
Całe życie mieszkał w Użhorodzie.
Testament
Iwan Czendej
W ogromnej, wyhaftowanej szkarła- tem, koszuli podążał po wzgórzach październik. Zrywał liście z drzew i słał wie-
lobarwną kołdrę na ścieżce i polach. Kosmata grusza-dziczka, która rosła obok ogro- du Semenychy, sypała tysiącami miedziaków. Między gałęziami fruwały zgraje przelotnych ptaków. Śpiewając smutne piosenki, żegnały się z ogrodem, polem i lasem, w których znaj- dowały luksus przez całe lato. Znów tu wrócą po zniknięciu śniegu i marcowych mrozów. Zatroskany dzięcioł podskakiwał na dziupla- stym pniu jabłoni. Podrzucając główką w czerwonym czepku, odpukiwał: „Tuk-tuk... tuk-tuk.”.
W ciepłe jesienne dni babcia Semenycha lubi- ła leżeć w ogrodzie. Rano, gdy tylko zobaczy- ła przez zakurzone szyby, że wzeszło słońce, prosiła syna, żeby wyniósł ją na dwór. Syno- wa była zadowolona z takiego jej pragnienia. Syn Hawryło brał matkę na ręce i wynosił. Pod jabłonią z rozłożonymi gałęziami, niby złotem wyhaftowany namiot, Hawryło kładł matkę na łóżko z desek, na którym leżała su- cha paproć.
Pomiędzy gałęziami jabłoni, Semenycha dostrzegała skrawek błękitnego nieba, a jej prosta wyobraźnia rysowała obraz: drętwie- ją ręce i nogi, ostatni raz wzdycha i zamy- ka oczy. Dusza porzuca znękane chorobą
8 LiryDram październik–grudzień 2023