Page 58 - 34_2022_LiryDram

Jak zachować
swoją poezję dla przyszłych
pokoleń?
Analiza twórczości Sułtana Mehmeda II Zdobywcy
Hanna Milewska
Sułtan turecki Mehmed II Zdobywca (1432- 1481) poza granicami swojego kraju zasły- nął głównie tym, że w roku 1453, w wieku za-
ledwie 21 lat, podbił Konstantynopol i uczynił go stolicą państwa Osmanów. Zdobycie miasta oraz śmierć ostatniego cesarza bizantyjskiego Konstantyna XI pociągnęły za sobą ostatecz- ny upadek Cesarstwa wschodniorzymskiego i przyczyniły się do zaognienia konfliktu między Europą i Osmanami. Papież Mikołaj V ogłosił Sułtana Antychrystem.
W swoim kraju młody Szach cieszył się jednak ogromnym poparciem i szacunkiem, który za- pewnił mu prawie trzydziestoletnie, nieprze- rwane panowanie. Mehmed II nie był jednak wyłącznie politykiem i doskonałym strategiem. W Imperium Osmańskim zasłynął jako mece- nas sztuki i nauki, a także jako poeta. Po dziś dzień zachowało się aż 90 oryginałów wierszy autorstwa Sułtana, co świadczy o niezwykłej dbałości kolejnych artystów, archiwistów, ar- cheologów i językoznawców o zachowanie je- go utworów dla przyszłych pokoleń. Najnowsza
turecka publikacja zbioru poezji Mehmeda, Fa- tih Divanı ve Şerhi ukazała się w 2014 roku. Przygotował ją i opatrzył swoim komentarzem Muhammet Nur Dogan, a za jej przekład na ję- zyk angielski odpowiadał Michael D. Sheridan. Zbiór ten zawiera prawie wszystkie zachowane wiersze Sułtana, których zdecydowana więk- szość skomponowana została w formie gazeli. Jest to forma literacka, w której powinny zo- stać zachowane następujące reguły: w każdym dystychu powtarzane jest to samo metrum (be- her), dwa pierwsze wersy rymują się ze sobą, a następnie naprzemiennie występuje wers nierymowany i wers rymowany. Cała trudność w komponowaniu gazel polega na tym, że poja- wiające się rymy (qaafiyaa) od początku utwo- ru do samego końca są takie same. Jeśli autor zakończy pierwszy wers słowem np. „wierno- ści”, to drugi wers i co drugi kolejny, również musi kończyć się na „– ości”. Dodatkowo autor musi stosować radify. Radif umieszczany jest na końcu wersu, po gaafiyi, jako zakończenie myśli, po przecinku lub po kropce. Jest to słowo
56 LiryDram styczeń–marzec 2022