Page 56 - 28_LiryDram_2020

politycznych, która porozumiała się z Ligą Obrony Praw Człowieka i Obywatela i wy- dała odpowiednią ulotkę. Z kolei w końcu 1930 roku, gdy głośna stała się sprawa brzeska, w warszawskim ZZLP, w którym władzę dzierżyli wtedy Sieroszewski i Ka- den-Bandrowski, pomimo wielu inicjatyw (zwłaszcza Struga, Słonimskiego i Tuwima) zbiorowego wystąpienia protestacyjnego zorganizować się nie udało. Skoro już o represjach sanacji mowa, dodajmy – przy czym rzecz dotyczy już Zarządu Głównego ZZLP – że w 1936 roku prezes Ferdynand Goetel (który niebawem ujawni się jako entuzjasta włoskiego faszyzmu) po burz- liwych wewnątrzzwiązkowych sporach wystąpił do władz o uwolnienie zesłanego do Berezy Kartuskiej członka ZZLP Leona Pasternaka, po uwolnieniu zaś usunął go ze Związku, w wyniku czego Pasternak został bezzwłocznie aresztowany ponownie.
Z ważnych spraw zawodowych zarząd war- szawskiego ZZLP już na samym początku energicznie podjął sprawę prawa autor- skiego, na kilkunastu swych posiedzeniach rozpatrując projekt opracowany przez Ko- misję Kody kacyjną RP i zgłaszając doń różne poprawki i uzupełnienia. W oczeki- waniu na zakończenie prac legislacyjnych ZZLP jeszcze w styczniu 1921 roku zawarł umowę ze Zjednoczeniem Polskich Związ- ków Drukarskich, w której Zjednoczenie zobowiązało się do współpracy w wykry- waniu nadużyć popełnianych w stosun- ku do autorów przez wydawców druku- jących większą od przewidzianej w umo- wie liczbę egzemplarzy poszczególnych książek; dwa miesiące później podobną umowę zawarto ze Związkiem Zawodo- wym Pracowników Księgarskich. Umowa
z pracownikami drukarskimi doprowadziła do wykrycia szeregu wykroczeń ze strony wydawców; większość takich spraw uda- wało się załatwiać polubownie, w czym pomagało powołane przez Zarząd w ro- ku 1922 Biuro Porad Prawnych, które do roku 1930 udzieliło porad blisko sto sie- demdziesiąt, nadto wytoczyło w imieniu członków ZZLP jedenaście spraw sądo- wych. Usiłował też warszawski ZZLP, choć bezskutecznie, na wzór francuski utwo- rzyć biuro pośrednictwa między autorami i wydawcami. Ustawa o prawie autorskim została ostatecznie uchwalona przez sejm w roku 1926 w brzmieniu, które postula- ty ZZLP uwzględniało i respektowało. Wej- ście jej w życie umożliwiło też pozytywną nalizację długoletnich starań ZZLP o od- powiednią ochronę praw polskich autorów na terenie Stanów Zjednoczonych Ame- ryki, które nie przystąpiły do Konwencji Berneńskiej; teraz na zasadzie wzajemno- ści zapewniono obywatelom polskim taką ochronę ich praw autorskich w USA, jaka tam przysługiwała obywatelom amerykań- skim, zaś obywatelom USA taką ochronę w Polsce, z jakiej tu korzystali obywatele Rzeczypospolitej; pełnej równości jednak nie było: Amerykanin uzyskiwał ochronę w Polsce automatycznie, Polak zaś musiał w USA o copyright wystąpić i zań zapłacić. Już od razu w 1920 roku warszawski za- rząd ZZLP opracował też tabelę minimal- nych honorariów za druk utworów literac- kich i podał ją do publicznej wiadomości, po- tem w miarę in acji ustalając coraz to no- we stawki. W marcu 1923 roku zarząd od- był wspólne posiedzenie z redaktorami i wy- dawcami pism periodycznych wychodzących w Warszawie, na którym ustalono minimum
54 LiryDram lipiec-wrzesień 2020