Page 58 - 28_LiryDram_2020

zorganizowano w kilkunastu miastach od- czyty Kadena-Bandrowskiego „Literatura w życiu współczesnej Polski”. Powodzeniem zostały uwieńczone starania warszawskiego ZZLP o przyznanie człon- kom Związku prawa do ulgowych paszpor- tów zagranicznych; w latach 1922-1930 pisarzom wydano 163 takie paszporty. Dodać w tym miejscu się godzi, że nad- to Związek interweniował u władz w razie odmów zgody na wyjazd zagraniczny, któ- re to odmowy dotykały np. pisarzy o prze- konaniach komunistycznych. W 1928 roku Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświe- cenia Publicznego na wniosek ZZLP zgo- dziło się traktować przychylnie podania w sprawie obniżenia wymiaru zajęć, skła- dane przez uprawiających z pewnymi osią- gnięciami działalność literacką nauczycie- li szkół średnich. Wywalczył też warszaw- ski Związek dla pisarzy zniżki w opłatach za leczenie uzdrowiskowe (1926) i zwol- nienie od taksy klimatycznej w Zakopa- nem (1929), zniżki w opłatach za użytko- wanie telefonów (1928), prawo do naby- wania ulgowych biletów do warszawskich teatrów (1928) i kin (1930). Nie przyniosły rezultatu starania o uruchomienie domów wypoczynkowych dla literatów (rozważa- no różne miejsca w Wielkopolsce, na Ku- jawach i w ziemi łomżyńskiej).
Skutecznie inicjował Związek fundowanie różnorakich lokalnych nagród literackich: od 1926 roku corocznej Nagrody m.st. Warsza- wy (za całokształt twórczości lub za jeden utwór ogłoszony w ciągu ostatnich trzech lat; pierwszym laureatem został Władysław Mickiewicz), potem Łodzi, Sosnowca, Po- znania, Lwowa, Wilna, a w latach trzydzie- stych także m.in. Krakowa, Grodna, Kalisza,
Gdyni. Skutecznie też Związek interwenio- wał, kiedy w 1926 roku pojawiło się zagro- żenie zawieszenia Państwowej Nagrody Li- terackiej (dostał ją wtedy – drugą po erom- skim – Kornel Makuszyński, a kolejne, przy- znawane jak poprzednie zawsze z udziałem delegatów ZZLP, otrzymywali Staff, Kaden- -Bandrowski, Goetel, Jerzy Szaniawski, Ka- rol Hubert Rostworowski, Berent, Dąbrow- ska, Kazimiera Iłłakowiczówna, Nałkowska, Kazimierz Wierzyński, Wacław Borowy, Ar- tur Górski). Delegaci ZZLP uczestniczy- li również w pracach jury Nagrody Polskie- go Towarzystwa Wydawców Książek, a także od 1930 roku w pracach Komisji Stypendial- nej przy Departamencie Sztuki. Warszawski Związek miał też własną nagrodę, ustano- wioną i przyznawaną w latach trzydziestych; dostali ją m.in. w roku 1932 – Boy- eleń- ski, w roku 1935 – Maria Pawlikowska-Ja- snorzewska, w roku 1939 – Władysław Bro- niewski.
Od samego początku, czyli od zjazdu w 1920 roku, ZZLP zabiegał o utworzenie Akademii Literatury Polskiej. Po długich i burzliwych dyskusjach w końcu w 1929 roku postano- wiono poprzeć projekt, przedłożony w tej materii przez powołany w 1925 roku, a zło- żony z honorowych członków Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich organ zwa- ny Strażą Piśmiennictwa Polskiego. Polska Akademia Literatury (bo tak ją w końcu na- zwano) powstała ostatecznie w 1933 roku ja- ko swego rodzaju o cjalna reprezentacja pol- skiego piśmiennictwa artystycznego; liczyła 15 członków dożywotnich – 7 mianowanych przez ministra wyznań religijnych i oświece- nia publicznego oraz 8 wybranych przez tych pierwszych. W tak pomyślanej i uformowa- nej PAL Stefan ółkiewski widział „instytucję
56 LiryDram lipiec-wrzesień 2020