Page 136 - 36_LiryDram_2022

Zatoka Aniołów (gwasz, pastel, papier kremowy), 1971-78
*Chagall spędził we Francji większą część życia. Kiedy przyjechał tu po raz pierwszy w 1910
roku, zafascynowało go paryskie światło, o czym pisał w autobiografii. Już wówczas, także pod wpływem najnowszych nurtów sztuki francuskiej, rozjaśnił i ożywił paletę. Największe wrażenie zrobił na nim jednak koloryt południa Francji, Lazurowego Wybrzeża. Panorama Zatoki Aniołów przedstawia Port w Nicei, namalowany prawdopodobnie ze wzgórza Mont Boron, oddzielającego miasto od Villefranche-sur-Mer. Rozjarzone wybrzeże i odbijający się w wodzie blask księżyca spowijają cały krajobraz miękkim, rozproszonym światłem. Najważniejszym środkiem wyrazu pozostaje tu kolor – intensywny błękit nieba i morza, o delikatnie zróżnicowanym nasyceniu, gdzieniegdzie rozjaśnionym bielą. Wyrazisty akcent barwny stanowi ogromny bukiet czerwonych kwiatów trzymany przez posągową postać z prawej.
Scena fantastyczna na różowo-zielonym tle (gwasz, pastel, tusz czarny i kolorowy, tempera, kredki barwne, ołówek, papier kremowy), 1978-80
Kompozycja została podzielona na dwie różnokolorowe strefy. Górna, symbolizująca zapewne świat duchowy, ma kolor jasnozielony. Dolna, różowa, oznacza rzeczywistość materialną – artysta zgromadził tu rozmaite motywy współtworzące jego imaginarium. Oprócz wielu ludzkich postaci odnajdujemy tu bukiet kwiatów, czerwonego cielca i kozła. W strefie zielonej widzimy m.in. artystę ze sztalugą, a także postać dosiadającą koguta. Podstawowym językiem, którym posługiwał się Chagall, był jidysz. Malarz, choć spędził we Francji przeszło pół wieku, nigdy w pełni nie opanował francuskiego. Nie znał dobrze hebrajskiego, nie mówił też po angielsku. Jego malarstwo odwołuje się do chasydzkich wyrażeń i metafor. Jedną z nich było określenie marzycieli, ludzi zamyślonych i bujających
w obłokach, których w jidysz nazywano luftmensch – „człowiek powietrzny”. Wiele z takich postaci zaludnia obrazy Chagalla.
134 LiryDram
lipiec–wrzesień 2022
fot. Muzeum Narodowe w Warszawie