Page 14 - Bloedstollig en bloedingsneiging

Hoofdstuk I
Bloedstolling en bloedingsneiging: Een historisch-analytische inleiding
I.1 Trombose en hemostase als discipline
In de zomer van 2013 kwamen zo’n achtduizend internationale wetenschappers bijeen voor een conferentie in Amsterdam. Dit waren de deelnemers aan het XXIVste congres van de International Society on Thrombosis and Haemostasis (ISTH) (foto I.1). ‘Trombose en hemo- stase’ is de ingeburgerde technische term voor bloedstolling en bloedingsneiging in de meest brede betekenis van die woorden. Ieder van de hierboven genoemde congresdeelnemers had een professionele interesse in het fenomeen bloedstolling bij de mens.
Met bloedstolling wordt bedoeld een scala aan biologische fenomenen, uiteenlopend van het fysiologische proces van bloedstelping wanneer dat nodig is (hemostase) tot de patholo- gische processen wanneer hetzij een stolsel een ader c.q. slagader afsluit (trombose) hetzij het bloed niet stolt wanneer dat juist noodzakelijk is (bloederziekte). Duizenden wetenschappers die een week lang presentaties hielden, elkaar bekritiseerden, met elkaar in discussie gingen en afspraken maakten voor gezamenlijk onderzoek. Niets bijzonders want zo gaat het er op elk wetenschappelijk congres aan toe.
Terzijde, het zou logischer zijn om het natuurlijke evenwicht voorop te stellen en de ver- storing zoals trombose als tweede te noemen maar het domein ‘trombose en hemostase’ heeft historisch nu eenmaal deze naam gekregen en we zullen deze terminologie volgen met het begrip ‘bloedstolling en bloedingsneiging’ als synoniem.
Toch loont het de moeite om bij dit internationale congres wat langer stil te staan. Het getuigt namelijk van een paar zaken waarmee het brede publiek - maar vaak óók medici en natuurwetenschappers - weinig vertrouwd is. Er is een kanttekening te maken bij het veld van trombose en hemostase (T&H) zelf. Dat heeft enkele kenmerken waardoor het fundamenteel afwijkt van andere biomedische disciplines, niet in de laatste plaats doordat het een relatief jonge geschiedenis kent.
Medische disciplines zijn gewoonlijk gecentreerd rond organen. De medische specialis- ten die we uit het ziekenhuis kennen zijn cardiologen, neurologen, urologen, dermatologen, gynaecologen, et cetera. Deze specialismen zijn alle gebaseerd op een specifiek orgaan van het lichaam. Bloed daarentegen is historisch gezien niet een afzonderlijk orgaan waarop een medische discipline zich onderscheidt van alle andere. Immers, daar waar de cardioloog met bloed(vaten) te maken heeft, rekent hij dit tot zijn eigen vakgebied: er wordt gesproken van hart- en vaatziekten. Ook de nefroloog rekent het bloed dat de nier doorspoelt tot zijn expertise. ‘Maar hoe zit het dan met de hematologen?’, is vervolgens de terechte vraag. Inderdaad is dat een specialisme van het bloed. Maar hematologen richten zich in hoofdzaak