Page 185 - Bloedstollig en bloedingsneiging

XI. Hemker, Zwaal, Rosing, en heterogene biokatalyse 173 XI.7 Conclusie: De Maastrichtse biochemie als kaperschip
De vrijheid die Hemker had bij het kiezen van het wetenschappelijk personeel voor zijn Capa- citeitsgroep Biochemie ten behoeve van de achtste Medische Faculteit in Nederland beteken- de dat hij kundige en ambitieuze medewerkers aantrok. In 1980 werd Rob Zwaal in Maastricht benoemd tot hoogleraar, iets wat ongetwijfeld nodig was om hem in Maastricht te houden. Rosing werd pas in 1997 tot hoogleraar benoemd, maar hij was erg ingenomen met de manier waarop hij het biochemisch werk vorm kon geven. Hij had een zeer levendige groep mensen om zich heen verzameld waar altijd tijd was voor discussie tot in de late avonduren. Zwaal daarentegen werkte meer in afzondering, met een klein clubje van bijzonder toegewijde men- sen (Paul Comfurius en Edouard Bevers).
Zwaal slaagde er in om in het midden van de jaren tachtig van de vorige eeuw een Programmasubsidie van ZWO te verwerven, hetgeen een hoge status had, ongeveer zoals de Spinoza-prijs die vandaag de dag heeft. Er werden er een stuk of vijf per jaar vergeven. Zo’n programmasubsidie verschafte voor 7 jaar onderzoeksgelden en er was een enorme com- petitie om. De toekenning aan Maastricht was een geweldige stimulans. Zwaal en zijn groep hadden altijd projectsubsidies gehad, waarbij je een enkele promovendus kreeg toegewezen. Zo’n programmasubsidie paste eigenlijk heel goed bij de manier waarop Zwaal werkte. Het liefst had hij een klein clubje zodat hij ook zelf intensief bij het labwerk betrokken was. Vaak stonden hij en zijn medewerkers Edouard Bevers en Paul Comfurius alleen op zaal. De pro- grammasubsidie betekende continuïteit.
Twee decennia, van 1962 tot 1982, had Hemker zich ingespannen om een biochemie van de bloedstolling vorm te geven zonder dat die direct schatplichtig was aan de kliniek. Net als zijn leermeester Slater vond hij dat de biochemie op eigen benen moest kunnen staan en moest loskomen van de directe dienstverlening aan de geneeskunde. Dat was hem gelukt. Er was echter een bijeffect bij de hoge wetenschappelijke status voor Zwaal. Het leidde tot een mar- ginalisering van de grondlegger van de Maastrichtse Biochemie. De afwezigheid van Hemker door achtereenvolgens diens rectoraat van de universiteit (het aanbod om Collegevoorzitter van de universiteit te worden sloeg hij af), zijn sabbatical in Parijs en een levensbedreigende ziekte (1985-1987) droegen eraan bij dat het contact tussen Hemker en zijn afdeling verwa- terde.
Maar er was nog een bijkomende factor waardoor Hemker een vreemde eend in de bijt van zijn eigen vakgroep werd. Diegenen die hem goed kenden zullen niet verbaasd zijn ge- weest dat hij in de tweede helft van de jaren tachtig een nieuw onderzoeksplan lanceerde dat precies tegengesteld was aan dat wat hij twee decennia lang had gedaan. In de nieuwe aan- pak van zijn biochemisch laboratoriumonderzoek moest de patiënt juist centraal staan! In een persoonlijke notitie drukte hij die ommezwaai als volgt uit:52
‘... from 1963 on our program was to make biochemistry out of pathophysiology. The early eighties in Maastricht, with the work of Rosing on the kinetics of prothrombinase and of Van Dieijen on the kinetics of tenase showed the success of that attempt. This line was expertly continued in my virtual absence (1982-1987). I felt that, as far as pure biochemistry was concerned, I could, at the best, do as good as my collaborators did. As an MD, I also felt that we were drifting too far from our medical roots and that ‘the patient’ had disappeared over the horizon. That is why I was so eager to implement the pathophysiological approach, i.e. looking at the ‘isolated organ’ plasma rather than at its purified constituents. In fact it is not a question of either or, the two approaches are supplementary.’
Ondanks de strijd tussen de koninkrijkjes werd er ook uitgebreid gepubliceerd daar waar de verschillende onderzoeksvelden elkaar overlapten. Bijvoorbeeld als het ging over de rol van