Page 18 - กลุ่มคุณทองแดง
P. 18
บทที่ 4
สรุปผลโครงงาน
การศึกษาโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด าริ“โครงการฝายชะลอน ้า” ผลการศึกษาปรากฏผลดังนี้
1. ฝายชะลอน ้าหรือฝายแม้ว คือ สิ่งก่อสร้างขวางหรือกั้นทางน ้า ซึ่งปกติมักจะกั้นล าห้วยล าธารขนาดเล็กใน
บริเวณที่เป็นต้นน ้าหรือพื้นที่ที่มีความลาดชันสูงให้สามารถกักตะกอนอยู่ได้และหากช่วงที่น ้าไหลแรงก็
สามารถชะลอการไหลของน ้าให้ช้าลงและกักเก็บตะกอนไม่ให้ไหลลงไปทับถมล าน ้าตอนล่าง ซึ่งเป็นวิธีการ
อนุรักษ์ดินและน ้าได้ดีมากวิธีการหนึ่ง ปัจจุบันแรงผลักดันจากภาครัฐและเอกชนได้มีส่วนเกื้อหนุนในการ
สร้างฝายผ่านรูปแบบการสนับสนุนงบประมาณและมีส่วนร่วมด าเนินการก่อสร้างฝายโดยตรง รวมถึงการ
ด าเนินโครงการร่วมกันของหลายหน่วยงาน นอกจากนี้ ยังสร้างการตระหนักถึงความส าคัญของฝายให้แก่
ประชาชน อาทิ สร้างความชุ่มชื้น คืนความอุดมสมบูรณ์ให้แก่ผืนป่า ลดความรุนแรงของกระแสน ้าหลากเป็น
แนวป้ องกันไฟป่าและสร้างความยั่งยืนให้แก่วิถีชีวิตโดยรอบ ทั้งคน สัตว์ และทรัพยากรธรรมชาติ
2. ช่วยลดการชะล้างพังทลายของดิน และลดความรุนแรงของกระแสน ้าในลาธาร ท าให้ระยะเวลาการไหล
ของน ้าเพิ่มมากขึ้นความชุ่มชื้นเพิ่มขึ้น และแผ่ขยายกระจายความชุ่มชื้นออกไปเป็นวงกว้างในพื้นที่ทั้งสอง
ฝั่งของล าห้วย นอกจากนี้ ยังช่วยเพิ่มปริมาณน ้าใต้ดินบางส่วนด้วย ช่วยกักเก็บตะกอนและวัสดุต่างๆ ที่ไหล
ลงมากับน ้าในล าห้วยได้ดีเป็นการช่วยยืดอายุแหล่งน ้าตอนล่างให้ตื้นเขินช้าลง คุณภาพของน ้ามีตะกอน
ปะปนน้อยลงช่วยเพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพ และการทดแทนของสังคมพืชให้แก่พื้นที่โดยรอบท าให้
เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์น ้าและใช้เป็นแหล่งน ้าเพื่อการอุปโภคบริโภคของมนุษย์และสัตว์ป่าต่างๆ
ตลอดจนนาไปใช้ในการเกษตรได้อีกด้วยช่วยลดความรุนแรงของการเกิดไฟป่าในฤดูแล้ง
3. ประเภทฝายชะลอน ้าพอเพียงตามแนวพระราชด าริ แบ่งได้ 3 ประเภท (1) เป็นฝายชะลอน ้าฯ ชั่วคราว
สามารถดักตะกอนชะลอการไหลของน ้า และเพิ่มความชุ่มชื้นบริเวณรอบฝายได้เป็นอย่างดี วิธีการนี้
สิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายน้อยมาก หรืออาจไม่มีค่าใช้จ่ายเลย (2) เป็นฝายชะลอน ้าฯ แบบกึ่งถาวร สามารถดัก
ตะกอนและเก็บกักน ้าในช่วงฤดูแล้งได้บางส่วน (3) เป็นฝายชะลอน ้าฯ แบบถาวรสามารถดักตะกอนและเก็บ
กักน ้าในฤดูแล้งได้ดี
4. ต าแหน่งที่ตั้งฝาย ควรเป็นร่องล าห้วย ที่มีพื้นที่เหนือน ้า สภาพตลิ่ง ณ ต าแหน่งที่ตั้งฝาย ด้านเหนือน ้าและ
ด้านท้ายน ้าจะต้องมีความสูงพอที่จะไม่ท าให้น ้าล้นข้าม ในร่องล าห้วยที่มีความลาดชันสูง สามารถกัก กรอง
น ้า ดักตะกอนที่จะไหลลงสู่ล าห้วยสาขาและล าห้วยหลักอย่างเพียงพอ ส ารวจสภาพพื้นที่ วัสดุที่จะใช้ในการ
