Page 14 - FINAL catalogue.cdr

ιστορική πορεία

η διασπορά των ροδιτών εβραίων

Ήδη από τα μέσα του 19ου αι. εντοπίζεται η Ροδίτικη Διασπορά, χαρακτηρίζοντας έτσι τις μεταναστευτικές κινήσεις των
Ροδιτών Εβραίων. Τότε, παράλληλα με την ανάπτυξη του σιωνιστικού κινήματος, παρατηρήθηκε μια γενικευόμενη κίνηση
μετεγκατάστασης στην υπό βρετανική αρμοστεία τότε Παλαιστίνη. Η Ρόδος, καθώς βρισκόταν πάνω στο θαλάσσιο δρόμο προς
το Έρετς Ισραέλ, αποτέλεσε ενδιάμεσο σταθμό και δέχτηκε από νωρίς ανάλογες επιδράσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι από νωρίς
στις ροδίτικες συναγωγές συγκεντρώνονταν χρήματα για να ανεγερθεί ροδίτικη συναγωγή στο Έρετς Ισραέλ.
Η μετανάστευση, με τη σύγχρονη σημασία του όρου, ήταν μια πρακτική κοινή σε όλα τα Δωδεκάνησα στις αρχές του 20ου αι. και
επέφερε σειρά δημογραφικών και κοινωνικών μεταβολών. Αρκετοί ήταν οι Ροδίτες Εβραίοι που έφυγαν από την πατρίδα τους
για δύο βασικούς λόγους: επαγγελματικούς και οικονομικούς. Όσο επιδεινωνόταν η κατάσταση στην Οθωμανική
Αυτοκρατορία, και κυρίως μέχρι το 1915, όλο και περισσότεροι εγκατέλειπαν το νησί τους. Από τους πρώτους τόπους
προορισμού των Ροδιτών Εβραίων ήταν η Ροδεσία (Salisbury), το Βελγικό Κογκό, νυν Δημοκρατία του Ζαΐρ (Elisabethville), η
Νότια Αφρική, αλλά και οι Η.Π.Α., όπου συστήθηκαν αμέσως οργανισμοί υποδοχής των νεοαφιχθέντων. Η κατάσταση για
όσους έμεναν πίσω ήταν δύσκολη, τόσο σε κοινοτικό, όσο και σε οικογενειακό επίπεδο.
Βεβαίως όσοι έφευγαν εξακολουθούσαν να θυμούνται τη μητέρα κοινότητα. Εκτός από την οικονομική στήριξη όσων είχαν
μείνει στη Ρόδο, οι μεταναστεύσαντες, αφού σταθεροποιούνταν οικονομικά και επαγγελματικά, επέστρεφαν στο νησί για να
βρουν σύζυγο και ξανάφευγαν παίρνοντάς την μαζί τους. Όμως και στη νέα τους πατρίδα καλλιεργούσαν τη συνείδηση της
καταγωγής, από γενιά σε γενιά, τηρώντας τα ιδιαίτερα έθιμα, αναγείροντας δικές τους συναγωγές και γυρνώντας συχνά στον
τόπο των προγόνων τους.
Αυτοί οι βαθιά Ροδίτες Εβραίοι, δραστηριοποιούνται για την προβολή και διάσωση της πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Έτσι, το
Jewish Historical Foundation της Ρόδου, με έδρα στις Η.Π.Α., ίδρυσε τον Οκτώβρη του 1997 ένα πρώτο Εβραϊκό Μουσείο
Ρόδου, στον παλιό γυναικωνίτη της Καχάλ Καντόσς Σσαλώμ, διαθέτοντας σημαντικό φωτογραφικό αρχείο και αντικείμενα,
καθώς και αρχείο σπάνιων ηχογραφήσεων. Ροδίτες μετανάστες ή διασωθέντες του Ολοκαυτώματος έδωσαν χαρακτηριστικά
δείγματα λογοτεχνικής και ιστορικής γραφής σε σχέση με την πατρίδα τους. Έτσι, η Ρεβέκκα Αμάτο-Λεβή, το 1987 κατέγραψε
τις αναμνήσεις της στο βιβλίο της 'Θυμάμαι τη Ρόδο…', ενώ ο Mark Angel εκπόνησε το 1978 διδακτορική διατριβή για την
ιστορία των Εβραίων στη Ρόδο.

Επιστολικό δελτάριο που έστειλε ο
Αλμπέρτος Άντζελ, από την
Ελιζαμπεθβίλ, Βελγικό Κονγκό, στη
Φορτουνάτα Λεβή, στη Ρόδο,
29.12.1931.
Postcard sent by Alberto Angel, from
Elisabethville, Belgian Kongo, to
Fortunata Levy, in Rhodes,
29.12.1931.

Το Μπαρ Μιτσβά του
Σάμη Άντζελ στη
συναγωγή της
Ελιζαμπεθβίλ, Βελγικό
Κονγκό, 1958.
Sami Angel's Bar Mitzvah
at the synagogue of
Ο Αλμπέρτος Άντζελ και η Φορτουνάτα Λεβή νεόνυμφοι, 28.1.1939. Elisabethville, Belgian
Newly-weds Alberto Angel and Fortunata Levy, 28.1.1939. Kongo, 1958.