Page 10 - FINAL catalogue.cdr

ιστορική πορεία

1912 - 1945

Η μετανάστευση αρκετών μελών της εβραϊκής κοινότητας της
Ρόδου στο εξωτερικό, σε συνδυασμό με την νέα ιταλική διοίκηση,
οδήγησαν σε άνοδο του βιοτικού επιπέδου των Ροδιτών Εβραίων:
εκμοντερνισμός της εκπαίδευσης, τόνωση της επαγγελματικής
δραστηριότητας, πολιτιστικός και πολιτισμικός 'εξιταλισμός'. Το
1923 με τη συνθήκη της Λωζάννης υπογράφηκε η ληξιαρχική
πράξη θανάτου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η Ρόδος
αποδόθηκε στην Ιταλία, αποτελώντας πλέον ιταλικό έδαφος
υποκείμενο ολοκληρωτικά στην ιταλική νομοθεσία. Η ιταλική
διακυβέρνηση θεώρησε τους Εβραίους οργανικό τμήμα της
κοινωνίας, αξιοποιώντας στο μέγιστο τις δυνατότητες τους, ήτοι τη
γλωσσομάθεια, την επιστημοσύνη, την οικονομική τους δραστη-
ριότητα και την κοινωνική τους κινητικότητα.
Το σκηνικό άρχισε βαθμιαία να διαφοροποιείται με την επικράτηση
του φασισμού στην Ιταλία και την άνοδο του εθνικοσοσιαλισμού
στην Ευρώπη. Αμέσως λήφθηκαν περιοριστικά μέτρα κατά των Ο βασιλιάς της Ιταλίας, Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ', συνοδευόμενος
από το διοικητή του νησιού M. Laggo, κατά την επίσκεψή του
Εβραίων στο ιταλικό έδαφος, και ως εκ τούτου και στη Ρόδο:
στην εβραϊκή συνοικία της Ρόδου, 21.5.1929.
περιορισμός και έλεγχος κυκλοφορίας, αποβολές Εβραίων The king of Italy, Vittorio Εmmanuele ΙΙΙ, accompanied by the
μαθητών από τα σχολεία, κατάργηση του Ραβινικού Κολλεγίου της governor of the island, M. Laggo, during his visit to the Jewish
quarter of Rhodes, 21.5.1929.
Ρόδου, κατάργηση της αργίας του Σαββάτου ήταν κάποια από τα
μέτρα που εφάρμοσε στη Ρόδο ο κυβερνήτης de Vecchi, ήδη από το
Δεκέμβριο του 1936. Ο ίδιος έδειξε απροκάλυπτα τις προθέσεις του
να διακόψει διπλωματικές επαφές με την εβραϊκή κοινότητα με την
αποχή του από την εθιμοτυπική επίσκεψη όλων των ετερόδοξων
κοινοτικών αρχηγών στη συναγωγή, για τον εορτασμό της
εβραϊκής πρωτοχρονιάς. Το 1938 διατάχθηκε η αποχώρηση από το
νησί 103 περίπου εβραϊκών οικογενειών, οι οποίες είχαν
εγκατασταθεί στο νησί μετά το 1919. Tο ειδικό γραφείο των
Καραμπινιέρων στη Ρόδο παρακολουθούσε τα μέλη της
Ισραηλιτικής Κοινότητας και κατέγραφε τα προσωπικά τους
στοιχεία και πληροφορίες για τις επιχειρήσεις τους, τα κοινοτικά
δίκτυα και τις πολιτικές τους πεποιθήσεις σε μυστικούς φακέλους
υπό τον τίτλο “Di Razza Ebraica”. Η κατάσταση βελτιώθηκε
φαινομενικά, όταν η διοίκηση της Δωδεκανήσου ανατέθηκε στο
ναύαρχο Campione το 1942.
Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ρόδος ήταν στα χέρια της Ιταλίας
μέχρι το 1943. Παρά τα περιοριστικά μέτρα που είχαν ληφθεί
εναντίον των Εβραίων, από το 1940 και μετά φιλοξενήθηκαν στο
νησί της Ρόδου Εβραίοι πρόσφυγες, πριν μεταβούν στην
Παλαιστίνη. Όμως, μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας με τους
συμμάχους και λόγω συμμαχικής κωλυσιεργίας, τα Δωδεκάνησα
καταλήφθηκαν από τους Γερμανούς. Έτσι, στη Ρόδο οι Γερμανοί
εμφανίστηκαν στις 11.9.1943. Περίπου ένα χρόνο αργότερα και
μετά από όλο και ασφυκτικότερο έλεγχο και περιορισμό, στις 19
Ιουλίου 1944 ο γερμανός διοικητής, στρατηγός Kleeman,
συγκέντρωσε όλους τους Εβραίους, στα τοπικά γραφεία της
Γκεστάπο και κατάσχεσε τις περιουσίες τους. Χάρη στην επέμβαση
του τότε Τούρκου προξένου, Selahattin Űlkűmen, σώθηκαν περί τα
50 άτομα τα οποία είχαν, έστω και παλιότερα, τουρκική
Γαμήλια φωτογραφία του Γιοσέφ Λεβή και της Ντόνα Χαμπίφ,
υπηκοότητα. Τέσσερις μέρες αργότερα, 1973 Ροδίτες Εβραίοι, μαζί
τον Απρίλιο του 1944. Την ίδια χρονιά το ζευγάρι βρήκε τραγικό
με 100 ομόθρησκούς τους από τη γειτονική Κω, μεταφέρθηκαν με θάνατο στο Άουσβιτς, μαζί με τους περισσότερους από τους
πλοία στον Πειραιά. Από εκεί, στα τέλη Σεπτέμβρη 1944, έφτασαν Ροδίτες Εβραίους.
στο Άουσβιτς - Μπιρκενάου, όπου έμελλε να αποδεκατιστεί μια Wedding photograph of Yosef Levy and Dona Habif, April 1944.
In the same year the couple met with a tragic end in Auschwitz,
ακόμη ακμαία σεφαραδίτικη κοινότητα της Μεσογείου.
together with most of the Rhodian Jews.