Page 32 - KPA JAN 27
P. 32

LOCAL A3
                                                                                                                                                                        Diaranson 27 Januari 2016

Iraida Thijzen Nutricionista Ibisa

             Muchanan ta mas consciente, sinembargo aplicacion
                                come saludabel ta dificil

ORANJESTAD – Segun               100% of batido natural. Evita    to, colesterol halto, diabetes   cu ta obeso ta mustra un au-     E siman aki WHO a manda
informacion di Iraida Thi-       juicenan skirbi nectar cual tin  tipo 2 y algun sorto di cancer.  mento desde 2007 pa 2010         mensahe di su preocupacion
jzen di Ibisa, segun tempo       mas cu 50% - 70% mas sucu        Awendia hende ta come hopi       for di 10.4 pa 11.7%.            pa e cifranan alarmante pa
a pasa, muchanan ta mas          cu normal.                       productonan cu demasiado         Overall e porcentahenan          loke ta e cantidad di casonan
consciente di locual ta sa-                                       vet, sucu y salo, y poco fibra   di mucha muhe cu tin so-         di obesidad cu ta aumentan-
ludabel, pero aplicacion                        Scol              y vitamina y mineral esen-       bre peso y obesidad ta mas       do bou di muchanan bou di
di esaki, esta come saluda-                                                                                                         5 aña, cual ta raporta di ta 41
bel ta mas dificil. Tambe        Scol por yuda hopi den           cial. Ta wordo recomenda pa      halto cu di mucha homber.        miyon mundialmente.
tin hopi di haber cu e can-      e proceso di conscientisa        come por lo menos 200 gram       Muchanan di klas 5 tin por-      Segun e organisacion e canti-
tidad di actividad fisico cu     muchanan pa come mas sa-         di fruta y 200 gram di ber-      centahe mas halto di sobre       dad di muchanan cu ta obeso
muchanan ta haciendo cu          ludabel y tin hopi influencia    dura tur dia como parti di un    peso y obesidad compara cu       na paisnan cu entrada abou
a baha, segun Sra. Thji-         riba e muchanan tambe. Cu        dieta saludabel. Segun World     muchanan den kleuter. Du-        ta ams halto cu esunnan den
zen.                             un bon “tractatie beleid” esta   health Organization (WHO)        rante 2008 cu 2010, e porcen-    paisnan cu entrada halto. Na
Awendia muchanan ta pasa         reglanan di treat ora cu un      consumo abou di cantidad di      tahe di sobre peso di mucha      2014 e cantidad di mucha
mucho mas tempo riba apli-       mucha haci aña, ya por yuda      fruta y berdura ta bou di e top  homber a aumenta for di          obeso a  subi den transcurso
cacionnan electronico, cual      guia na comemento mas sa-        10 riesgonan cu ta contribui     20.8% te na 27.5%. Sinem-        di 24 aña for di 7.5 miyon (
antes no tabata e caso y por     ludabel. Tin algun scolnan cu    na mortalidad.                   bargo e porcentahe di mu-        aña ‘90), te na 15.5 miyon
a mira muchanan tabata pasa      ya for di kleuter e muchanan     Tur muchanan di scol na          cha homber obeso si a baha       (aña 2014). Asia a wordo
hopi mas tempo hungando          no tin mag di treat cupcakes y   Aruba ta pasa door di screen-    durante e mesun periodo          identifica como e region cu
pafo.                            mangel, sino un fruta y otro     ing di salud na scol cu ta wor-  ey di 18.6% te na 14.9%.         mas di 50% di muchanan cu
A puntra Sra. Thijzen kico e     opcionnan mas saludabel. Se-     do haci pa Youth Health Care     Un biaha mas e mucha             sobre peso, mientras cu 24%
ta haya di reaccion i mayor-     gun Sra. Thijzen su conoce-      Unit di DPH durante nan di       muhenan den klas 5 ta mus-       ta bay pa Africa. Specialistan-
nan cu ta responsabel pa duna    mento tin scolnan tambe cu       dos aña na kleuter y den klas    tra un diferente trend di so-    an ta mustra cu e motibonan
nan yiu algo di come y pues ta   ta bende cos di come y bebe      5 na scol primario. Parti di e   bre peso y obesidad unda         primordial pa esaki ta e fac-
e persona cu ta tuma e deci-     cu a cuminsa pone opcionnan      screening ta consisti di pisa,   cu  e porcentahe di obesidad     tornan biologico, e estilo di
sion di cumpra algo saludabel    saludabel cual ta yuda mayor-    midi y calcula BMI di e mu-      a subi di 23.3%   na 2008 te     bida “sinta”, disponibilidad
of no pa e muchanan. El a in-    nan tambe ora cu a lubida di     cha. Aruba tin un porcentahe     na 26.6% na 2010, cual ta un     halto di cuminda fast food y
dica cu mayornan ta keda bisa    cumpra pan of algo, pa nan       di sobre peso y obesidad hopi    aumento di 3.3%. E porcen-       falta di cuminda saludabel.
cu prijs di cuminda saludabel    por duna e mucha placa pa        halto, particularmente bou di    tahe di mucha muhenan cu         Sinembargo Comision Co
ta caro. Sra. Thijzen ta mustra  cumpra algo na scol cu ta nu-    e muchanan den klas 5.           tin obesidad tambe aumenta       Chair Peter Gluckman ta
e mayornan e ora dicon esaki     tritivo.                         Desde 2007 pa 2010 e por-        for di 15.6% te na 16.4%.        splica cu mucha no mester
no ta necesariamente berdad y    Segun e rapport Health           centahe di mucha homber          Notabel ta cu muchanan den       wordo culpa si nan tin sobre
ta mustra nan riba opcionnan     Monitor Aruba 2013, cual         cu tin sobrepeso a devalua       kleuter (muhe y homber) tin      peso. “No ta nan culpa.” Bo
mas saludabel na un miho         ta e documento cu cifranan       pocopoco, esaki ta mescos pa     un porcentahe mas halto di       no por culpa un mucha di dos
prijs. Tambe maneranan pa        oficial mas actual na Aruba,     mucha hombernan cu ta sufri      peso normal. Un 10% di nan       aña pa ta gordo y floho y pa
mayornan prepara cuminda         comemento no saludabel ta        di obesidad. E porcentahe di     ta sufri di osbre peso den klas  ta come mucho hopi.” Sobre
mas eficiente pa nan yiunan.     directamente gelink na fac-      mucha muhe den kleuter cu        5.  esaki at wordo refleha den   peso ta  y obesidad ta impacta
Algun ehempel: Pan bruin         tornan di riesgo pa loke ta      tin sobre peso a baha un poco,   e  cifranan halto.               e calidad di bida di un mucha
volkoren, evita di duna mu-      desaroyo di condicionnan di      sigui pa un aumento durante                                       ya cu e ta lanta diferente bare-
cha pan blanco pa come. Si e     salud cronico manera prob-       di e mesun periodo. E por-                     WHO                ra pa nan, incluyendo fisico,
mucha no kier e prome biah-      lema cu curason, presion hal-    centahe di mucha muhenan                                          psicologico y cu consecuen-
anan no perde pasenshi, keda                                                                                                        cianan pa nan salud. WHO
ofrece esaki te ora cu e custu-                                                                                                     ta urgi pa gobiernonan, edu-
ma cu ta esey tin. Papa tambe                                                                                                       cadornan, companianan en-
ta un bon opcion pa percura                                                                                                         tre otro uni ta e lucha contra
pa e mucha haya nutriente                                                                                                           obesidad bou muchanan. E
parti mainta. Ambos pan y                                                                                                           diferente esfuersonan pa re-
papa por wordo traha anochi                                                                                                         solve e problema aki a bay
adelanta y keinta mainta ora                                                                                                        mucho slow y no consistente,
ta sirbi e mucha. Esakinan                                                                                                          pues aworaki ta sugeri pa cu-
ta opcionnan facil, barata y                                                                                                        rasha comemento saludabel,
saludabel. Pa loke ta cos di                                                                                                        hacimento di ehercicio y pa
bebe, awa semper ta bon pa                                                                                                          aumenta prijs di productonan
duna e mucha,  juice di fruta                                                                                                       riba bebidanan cu ta contene
                                                                                                                                    hopi sucu.q

No tin plachi pa automobilistanan interesa pa number nobo

ORANJESTAD - Actual-             dido di cierto cantidad di pla-  y nan mag di traha un plachi     ta lansa un advertencia pa e     e cliente ta bin haci e pago,
mente no tin plachi pa e         chi plus un cantidad extra di    temporal. E cliente ta haya un   persona cu ainda no a paga e     logicamente SIA ta bay cobra
automobilistanan inte-           reserva. Si e reserva ey caba,   comprobante di pago di im-       belasting di auto di 2015. El a  e aña 2015 prome y despues
resa pa un number nobo.          nan ta laga traha e plachi pa e  puesto di e number di auto       bisa cu esun cu no a paga full   nan ta permiti pa haci e pago
Na Aruba tin alrededor           persona y esaki ta e caso actu-  den caso cu polis ta para bo.    e aña mes nan a perde e num-     di 2016.
di 62 mil vehiculo di mo-        almente.                         E permiso aki ta vigente pa      ber caba, kiermen nan no         Na momento di e entrevista
tor di diferente categoria       Considerando e caso aki, SIA     30 dia. Mientras tanto SIA       tin’e mas, ya cu nan a otorga    aki, sra. Romano no tabatin
na Aruba, y cada aña tin         ta duna bo un documento          ta laga traha e plachi nobo      e number ey na otro cliente.     un bista exacto di e cantidad
un aumento aproxima di           caminda bo mag di traha un       pa e cliente y unabes cu nan     Solamente si e cliente a paga    di cliente cu a keda sin paga
1.000 auto pa aña.               plachi bo mes di forma tem-      ta haya e plachi nobo nan ta     por ta mita aña y e otro mita    nan number di auto di aña
Vocero di Servicio di Im-        poral riba e auto. E por ta di   yama e cliente pa bin busc’e.    aña di 2015 no ta paga, ainda    pasa. E sa si cu tin un grupo
puesto di Aruba (SIA) sra.       carton basta cu e ta visibel y                                    e cliente aki ta mantene su      cu no a haci e pago comple-
Mervelyn Romano a splica         basta cla pa polis.                     Number di auto            number di auto. SIA ta warda     tamente, pero e no tabatin un
cu tur aña SIA ta haci un pe-    SIA ta registra e cliente nobo   Un biaha mas sra. Romano         te ainda te februari, pero ora   cifra mas recien di nan.q
   27   28   29   30   31   32   33   34   35   36   37