Page 66 - MIN SOCIAL - MAY 18,2015
P. 66
DIASABRA 16 MEI 2015 DIARIO PAGINA 23
Tur mayor cu ta traha mester saca tempo y espacio pa nan yiunan!
ORANJESTAD (AAN) – Tin hopi factor cu tin influencia mucha a cambia y awendia ta mercado di enseñanza riba e or y ta busca nan yiunan den
Manera nos a skirbi den den e comportacion di e hopi dificil pa educa e yiunan tereno aki ta limita. un traimerdia, y di eynan ta
un articulo recientemente, muchanan incluyendo esun mescos cu nan mayornan a Hopi biaha e mucha, apesar bay Wilhelmina Park cu nan
educa yiunan den e temponan genetico, pasobra e caracter wordo lanta. cu por tin tur facilidad yiunan, nan ta combersa y
moderno aki ta e reto di mas tambe por wordo hereda. Tin factornan cu ta mas cu tecnologico pa distrae su mes, hunga un rato, despues ta
grandi cu mayornan ta haya No obstante, no tin duda cu e obvio. Nos muchanan ta ta sinti un bashi, pasobra e ta bay cas come. Ohala esaki lo
nan dilanti. structuranan di formacion di e confronta cambionan grandi hopi su so e ta sinti falta di mas tabata e trend di tur mayor,
y acelera, y un cantidad presencia di su mayornan. lamentablemente no ta asina.
Opinion Publico: grandi tin cu custumbra cu Esaki ta un factor cu por Awendia casi tur mucha tin
ambos mayor ta traha, y cu influencia un mucha pa ta celular. E mayor por yame
Tuma hopi vitamina nan mester bay un crèche di rebelde, malcria, cu gusta den pause puntre con ta cune,
C den e temporada di chikito caba y ora nan bira pusta boca, pasobra esaki ta kico e kier come mas laat,
un tiki mas grandi nan tin cu e manera con e ta saca afo su y specialmente bise “Mi ta
griep fuerte aki bishita un traimerdia despues frustracion. stima bo”.
di school, of keda bao cuido E peligro di mas grandi cu No ta e cantidad di tempo
ORANJESTAD (AAN) contagioso y tin personanan di un otro hende, unda ideal esaki ta trece cune ta cu e sino e calidad di tempo locual
cu ta hayando e asina fuerte, ta un familiar, por ehemplo, mucha conforme ta bira mas ta conta. Abandono
– Ketobay tin diferente cu hasta tin un ke otro adulto un wela of tanta, locual no adolescente ta bira mas no kiermen semper cu e
y mucha na Hospital, segun semper ta posible. vulnerable na mal influencia mayornan no ta percura pa
persona den nos comunidad e fuente di informacion cu ta Banda di esaki e mucha di di pafo di cas y por cay na nan yiunan y ta laga nan pa
traha den sector di salud. awendia tambe ta wordo un edad demasiado jong den nan cuenta. Un mucha por
cu ta hayando e griep pisa E ta aconseha tambe pa tene bombardea pa e cambionan e tentacionnan: bebe alcohol, sinti su mes abandona ora
e mannan bon limpi. Pa tin tecnologico manera internet uza droga y sexualidad su mayornan no ta dune e
cu ta andando aworaki. Un e boternan chikito di geel wega di video, tablet, celular iresponsable y como atencion cu e mester y merece,
desinfectante cu por carga smart etc., y casi no tin consecuencianan potencial y mas na momentonan cu e
ciudadano a yama na nos den tas, y esaki ta un producto oportunidad di explora nan por papia di embarazo hubenil kier papia riba su inkietudnan,
cu tambe e muchanan por propio creatividad, hunga den y malesanan sexualmente duda, emocionnan, miedo,
redaccion pa aconseha tur bay school cune. Unda cu patio (pa nan ta laf awendia), contagioso. alegrianan, etc.
bo mishi cu bo man, incluso of hasta haci algo otro manera Pa mas duro cu e mayornan No por culpa tanto e mucha
persona cu ainda no a haya e dunando otro persona man, drenta den un grupo di scout ta traha semper mester pa un mal comportacion sin
por contrae e virus unda cu of haci deporte. No tur nos saca tempo y espacio pa e busca e raiz di e problema,
griep pa tuma hopi vitamina e superficie of e man di otro muchanan ta wordo stimula comunicacion cu nan yiunan cual hopi biaha ta cu nan ta
hende por a mishi cu likido di pa e opcionnan aki y pa esnan for di chikito. Tin mayornan sinti abandona!
C, pa preveni, y esnan cu tine nanishi, wowo, of por a tapa cu tin habilidad pa arte, nos cu ta caba di traha atardi 5’
boca ora di tosa, y tur esaki
caba tambe, pero despues di ta fuentenan di transmision.
Pesey, ta hopi importante pa
constata cu no ta dengue ni tuma precaucion y esaki ta
tips simple cu por yuda hopi.
chikungunya nan tin.
Riba mercado di remedi tin
V-C pa mucha chikito, y
e ta recomenda pa duna e
muchanan esaki tambe y mas
si ta mucha den edad escolar. Famia ta e fundeshi di tur
Unda tin mucha of adulto den
mesun espacio y hopi cerca sociedad!
di otro (trabao, school, misa)
ta probable cu un hende cu
tin e griep por pasa otro, cu ORANJESTAD (AAN) – E amor propio (self-esteem) e pakico, nan ta stima ambos
Kizas awendia, mas cu nunca, ta nace den e seno familiar, mayor, y pa nan, nan mundo
simplemente nister. E virus ta e nucleo familiar ta wordo y tur famia ta un ente social ta bin abao.
desintegra y no semper pa y cultural. Un famia no ta Tin matrimonionan cu ta
motibonan cu por parce estatico: e tambe ta cambia divorcia pa motibonan
hustificable. conforme e desaroyonan cu berdaderamente serio, cu ta
E ta sosode na tur parti di ta transforma un pais y su afecta mas e yiunan cu si
mundo y Aruba no ta keda comunidad. nan mayornan ta parti for di
atras. Semper (y te awe) e E famia tradicional ta esun otro, pero lamentablemente
famia ta wordo considera cu ta consisti di tata, mama y tin parehanan relativamente
como e fundeshi di e yiu(nan) biba bao di un mesun jong cu ta divorcia pa cosnan
sociedad, un nucleo social dak, cu ta participa di nan trivial, apesar cu nan tin yiu,
di union, den cual diferente capacidadnan economico pa podise pasobra nan no a duna
actividad ta tuma lugar: e satisface nan necesidadnan, nan mes suficiente espacio pa
prome educacion cu un yiu ta y cu tin relacionnan di afecto conoce otro mihor, prome cu
haya, y sigur den formacion hopi profundo, di confianza y a tuma e decision di casa.
di principio y balornan ta cooperacion cu otro. Un mama soltero cu su yiunan
esun di mas importante; den e Como un institucion social tambe ta forma un famia,
famia semper tin un cabes di e famianan ta consisti tambe aunke sin e figura paterno.
cas (sea mama su so, tata su di otro miembronan (welo, Ora den un matrimonio un
so, of ambos) cu ta percura pa welanan, nieto, omo, tanta, partner ta fayece, e famia ta
e bienestar economico, salud, primo, etc) y tur esnan di bira mas chikito pero si tin
enseñanza, recreacion, etc., di diferente generacion cu ta yiunan hunto cu e mayor cu ta
e yiunan. comparti un fam sali di e na bida nan ta sigui forma un
Cu otro palabra un famia ta mesun raiznan sanguineo/ famia. E tema di famia ta hopi
fundamental pa e desaroyo genetico. compleho, tin hopi matiz,
di e ser humano y su ingreso Sinembargo, un famia por hopi factor tin di haber cu e
den tur actividad social, na un ta integra pa un of mas yiu duracion intacto di un famia,
forma positivo. adoptivo, of tambe por ta manera ta ideal. Lastima
Pues, no ta por nada cu e un famia mixto cu ta wordo cu den e epoca actual por
famia ta wordo considera e forma despues di divorcio, scucha hopi tocante famianan
base di e sociedad. y cu un of tur dos partner ta y a desintegra of cu ta den
No por keda sin menciona bolbe casa of ta biba cu otro proceso di bay for di otro.
cu den e famia ta na unda e pareha. Nos ta desea tur famia na
mucha ta siña stima y respeta: Mayoria di biaha ora un famia Aruba un Dia di Famia cu yen
su mayornan, su rumannan, ta kibra, ta desintegra pa cual di reflexion y concientizacion
su wela y welonan, y henter e motibo cu sea, esnan mas propio, y cu Dios bendiciona
famia y tur otro persona cu e perhudica ta e yiunan cu hopi nan tur y yuda nan haye e forza
tin na su entorno, y sin duda biaha ta sinti cu ta nan falta, necesario pa sigui hunto!
stima Dios y tin Fe. pasobra nan no ta compronde