Page 3 - BNDIA ARUBA
P. 3
A3
LOCAL Dialuna 28 augustus 2017
Aumento den casonan di salud mental pa falta di conscientisacion
cuente cu nan ta experimenta cion, bo ta haya informacion
cu droga. Bo por tin control tambe den un intercambio di
caba riba e malesa pero e dro- pensamento.” Banda di char-
ga ta ‘trigger’. “Si bo evita e lanan, SPD tabata organisa
droga, bo por evita cu bo ta conferencianan grandi pa
bay bira mas malo. Si ta nec- aña. Conferencia riba kico ta
esario, bo ta combina esaki psikiatria y adiccion, kico ta
cu un remedi pa un tempo- trastorno di personalidad y
rada cortico, y e hoben ta re- suicidio.
cupera. E psikiatra ta splica Tabata tin informacion pa
cu tin hopi caso cu bo por prensa tambe por ehempel
evita si prepara pa esaki for di con pa cubri casonan di suici-
trempan: pa busca terapia.” dio. Pues a bin na un acuerdo
Manera tambe Bon Dia Aru- algun tempo pasa pa prefera
ba a trece dilanti den entrev- di no duna mucho atencion
istanan anterior cu psicologo na un caso of intento di sui-
Dimitri Halley, combina es- cidio pa motibo cu un caso ta
aki cu tratamento psicologico yama un otro.
pa yega mas pronto posibel SPD tabata ofrece mas infor-
na resolve e origen emocio- macion na instancianan tam-
nal/spiritual/mental di cual- be, unda cu tin persona cu tin
kier problema. problema mental ta traha cu
nan no kier kita for di trabao
Conscientisacion por ehempel. “Si e persona
SPD tabata tin charlanan hopi keda bao tratamento y stabi-
ORANJESTAD - Psiki- nan no ta feliz, y tuma e ul- ta wak cu hopi di esunnan cu frecuente for di aña 1997 y lisa, anto e ora bo ta informa-
atra y hefe na Sociaal Psy- timo Youth Survey di 2012 , ta pensa riba suicidio, tabata mas largo cu nan tabata tarda cion na instancia tambe na
chiatrische Dienst (SPD) nos ta papiando entre un 14 comete of haci un intento di pa duna un charla lo por ta con pa trata cu e persona aki
Rafael Lopez ta conta Bon pa 15% di nos hobennan no suicidio.” tres luna; cu minimo cuater cu nan por tene na trabao.”
Dia Aruba cu informacion ta feliz segun SPD. Estado charla anual pa profesional- E psikiatra ta sigui bisa: “E
duna riba malesanan men- emocional ta bayendo atras Mas pashent psikiatrico nan. E charlanan ta pa esun- scolnan tabata hopi impor-
tal ta practicamente nulo den nos hobennan. hoben nan cu ta traha den tereno di tante pa nos. Nos tabata duna
compara cu antes. Tempo Si bini bek riba e pashent salud y tambe tereno social. charla klas pa klas, tin ora bo
cu e departamento tabata Investigacion riba estado psikiatriconan mes segun sr. SPD mes ta kies e tema de- ta bay purba cubri mayoria
brinda informacion na emocional Lopez, nan no tabata tin asina pendiendo na e peticion y klas den un siman. Y tin ora
scolnan y instancianan, SPD a haci un investigacion hopi pashent psikiatrico ho- necesidad. E por ta tema di den un dia di informacion,
segun e psikiatra ta splica nos ta tuma henter e scol.”
nos, e casonan tabata me- Sr. Lopez ta sigui splica nos
nos. cu nan tabata informa docen-
tenan tambe.
SPD no ta brindando char-
lanan di conscientisacion Kibra taboo
regular mas na scolnan of E meta mas grandi pa brinda
instancianan. Solamente den informacion segun SPD, ta-
casonan sporadico of ora un bata pa no solamente kita e
instancia ta organisa un ac- taboo rond di psikiatria, pero
tividad special nan ta haci pa conscientisa e comunidad
esaki. E departamento no tin pa busca ayudo mas trempan,
dianan di informacion mas y cu esaki ta oke pa haci. Sr.
organisa manera cu nan ta- Lopez: “Pa motibo cu hopi
bata tin por ehempel dies of biaha hendenan tin miedo na
mas aña atras. No por brinda acepta cu un familiar di nan
e mesun servicionan aki pa- por tin un problema men-
sobra nan no tin e personal pa tal. Mescos cu si un mucha
haci e mas, sr. Lopez ta splica. kibra su pia, bo ta hib’e dok-
ter mesora. Ta conta pa esaki
Intento di suicidio a subi bao di nos hobennan pa wak ben, mientras cu aworaki si un malesa of con pa trata cu tambe, bo wak cambio den su
Segun sr. Lopez, pa locual ta cuanto hoben tin e pensam- esakinan ta biniendo bek; pa- cierto caso. comportacion bo por hib’e
e area di felicidad bao di nos ento di suicidio, of con feliz shentnan cronico entre 20 cu Uno topico cu tabata bin mesora. E meta ta pa e famia
hobennan y pensamentonan/ nos hobennan di berdad ta. 30 aña. “Ami semper ta keda hopi dilanti ta con pa trata cu y pashent acepta su malesa
intento di suicidio, e casonan E resultado e tempo ey tabata link e na e falta di informa- agresividad segun sr. Lopez. cual hopi biaha ta trece cu bo
a aumenta basta compara cu cuadra tambe cu loke nan ta- cion den nos comunidad.” ‘E parti bon di esakinan ta cu ta haya menos friccion den
tempo. No cu el a aumenta bata haya na caso di suicidio E charlanan tabata yuda den bo no ta djis duna informa- famia.”
directamente via di no ricibi na SPD. diferente concepto: e familiar
informacion, pero segun SPD Den nan casonan di inter- ta reconoce e persona, e do-
tempo cu nan tabata duna vencionnan di crisis, un 5 pa centenan ta reconoce e cam-
hopi informacion na hoben- 5,5% di casonan tabata referi bio den un hoben, y hopi bi-
nan na scol y comunidad, e na intentonan di suicidio. “ aha e hoben mes ta bin dilanti
casonan tabata hopi menos, Den e investigacion di e esta- ora e tende e informacion si
cual ta un observacion inte- do emocional di nos hoben- ta ripara cierto cambionan.
resante. “Si nos tabata papia nan a mustra tambe cu 5,5% Of segun e psikiatra, bo ta-
den un lapso di dies aña nos di nos hobennan ta pensa fre- bata haya nan via trahadonan
tabata tin intento di suicidio cuentemente riba suicidio. Si social di scol anto haya e ca-
na 5,5%, anto e ultimo reg- tuma 700 hoben e tempo ey sonan den fasenan hopi mas
istracion ta awo na 13%. Ki- cu nos a entrevista, bo tuma trempan. Asina por a mira for
ermen esaki den un lapso di un 5% di nan bo ta bay haya di trempan kico tabata e fac-
dies aña a subi hopi.” Si bay un 37, 38% bao di 700 cu tornan cu tabata inicia e mo-
bek na e felicidad di e hoben- constantemente tabata pensa mento cu e malesa ta cum-
nan unda bo tabata tin 7 pa riba suicidio. Si nos wak cu- insa avansa.
8% di hobennan cu ta bisa cu anto caso nos tabata haya, bo Un di e factornan mas fre-