Page 11 - BNDIA ARUBA
P. 11
a11
OpiniOn/analisis Diahuebs 21 Juni 2018
Armand Hessels:
‘Un sistema di control fracasa’
ORANJESTAD - Des- 3.Legalisacion structural di
de comienso di Status ley cu a viola y di presupues-
Aparte te cu fin di 2017, to irealistico pa parlamento.
patronahe politico, un 4.Negligencia structural pa
administracion financie- advertencia serio di parti di
ro deficiente y proyecto instancia oficial pa cu admin-
sospechoso ta forma car- istracion financiero y mane-
acteristica importante di ho financiero, economico y
gobernacion di Aruba. social.
Esaki a costa Aruba in- 5.Negligencia structural pa
necesariamente biyones consecuencia financiero di
di florin. maneho cu a pone den prac-
tica (p.e. en cuanto SVB y
Pa gran parti a financia esaki AZV).
pa medio di prestamo (= 6.Negligencia structural pa
creacion di debe) y econo- recomendacion importante
misacion den departamento pa mehora calidad di gober-
importante di gobierno. nacion locual ta nifica cu
Como tal, structuralmente intencionalmente a scoge pa
tawata trata di mal goberna- mal gobernacion.
cion. E pregunta ta, con esaki 7.Falta structural di transpar-
por a tuma luga casi sin nin- encia (p.e. en cuanto finan-
gun estorbo durante mas di ciamento di partido).
30 aña. Pasobra...como part- 8.Falta structural di respon-
ner di Reino, Aruba tin un sabilisacion (nunca tawatin
sistema di control cu mester un solo cuenta anual aproba
percura cu abuso (di poder) y pa accountant).
drispidimento di placa (casi) 9.Cultura sistematico di ma-
no por tuma luga. nipulacion di informacion
y intimidacion (cultura di
Un tremendo sistema... miedo).
den teoria! 10.Resultado general: negli-
Nos estado di derecho dem- gencia structural di bienestar
ocratico ta basa riba Trias Po- di comunidad. Esaki ta con-
litica cu e podernan legisla- tra e promesa cu gobernante
tivo (Parlamento), ehecutivo ta haci na comienso di gober-
(gobierno) y hudicial (hues). nacion, esta cu nan lo traha
Ningun di e pilarnan aki tin exclusivamente pa bienestar
mas poder cu otro. P’esey tin general.
un balans cu ta evita abuso di
poder di parti di cualke pilar. Un estado di derecho
Pa cada tereno di maneho democratico fracasa
a elabora e sistema aki mas Con tur esaki por ta posibel?
aleu. Pa evita cu na caminda describi esaki den su cuenta alidad ta completamente riba su realismo y nunca por Simplemente pasobra e aten-
ta abusa di e competenci- anual y ta pasa esaki pa par- diferente. Desde inicio di a responsabilisa un solo min- cion principal di hopi po-
anan, a pone tur caminda lamento. Parlamento na su Status Aparte e sistema aki istro pa motibo di maneho litico pa gran parti ta enfoca
sistema di control: e checks turno ta controla si gobierno di ‘checks & balances’ ta fracasa. Mientras cu for di riba interes personal y di par-
& balances. Por ehempel, a cumpli cu su intencionnan faya completamente. Asina tur rapport cu cualke instan- tido. Esey automaticamente
riba tereno financiero ta basa manera describi den su pre- e diferente gobiernonan ta cia a yega di produci, ta sali ta trece nos riba e problema
e maneho riba e programa supuesto. Den caso di desvi- viola tur aña atrobe e stipu- na cla cu e maneho tawata un principal di nos gobierno di
di gobernacion. Pa ehecuta acion, ta yama e ministro pe lacionnan di constitucion pa fracaso. A pesar di e fracaso e ultimo 30 añanan, esta un
esaki den practica, ta elabora responsabilisa su mes. cu momento y/of forma di (intencional!?) aki cu conse- gran falta di integridad. Esey
e intencionnan di maneho entrega presupuesto. Prac- cuencia financiero enorme, ta sali na cla tambe ora di lesa
den presupuesto. Mester en- Debi na e complehidad di ticamente nunca ta tene gobierno di Reino a deha di e rapport ‘Siguridad y Inte-
trega e presupuesto dentro maneho en general y pa es- cuenta cu conseho di SER, coregi esaki durante decada. gridad na Aruba’ di servicio
di un tempo stipula pa ley. tima y/of adapta e conse- Banco Central, IMF y otro di inteligencia di Aruba. Pero
Na prome luga Conseho di cuencianan di maneho riba instancia di control. Por lo tambe di e rapport di e re-
Consulta (Raad van Advies) termino largo, gobierno ta general,tanto gobierno como E caracteristicanan prin- portero investigacion Tom
ta husga presupuesto riba su ricibi conseho di instancia Parlamento ta neglisha tur cipal di maneho di gobi- Blickman tocante e mafia di
meritonan/implicacionnan importante manera SER, observacion di Conseho di erno tras di otro droga na Aruba y e rapport
huridico, financiero y socio- Banco Central, IMF, etc. Na Consulta. Ya caba pa decada, Si nos pone tras di otro e ‘Un cuestion di Mentali-
economico prome cu e ta bay unda ta necesario, e ta tene y a pesar di peticion urgente, caracteristicanan principal di dad’ di Comision di Berdad,
pa discusion pa parlamento y cuenta cu esakinan den su aña aden aña afo, e instan- maneho di e ultimo 30 añan- ademas di practicamente tur
al fin y al cabo pa su aproba- maneho. Riba dje, Statuut ta cianan di control cronica- an -cu tawatin consecuencia rapport di Controlaria Gen-
cion. duna e garantia cu e sistema mente ta falta personal ad- hopi negativo pa salud finan- eral. For di tur esaki ta sali na
aki, como parti integral di ecua di manera cu nan no ciero y socioeconomico di cla cu en realidad e ‘trabou’
Durante e aña, Servicio Cen- bon gobernacion (art. 43), ta por haci nan trabou di con- Aruba-, nos ta mira un ima- di nos politiconan a ocasio-
tral di Accountant ta controla funciona debidamente. Pues, trol manera prescribi pa ley. gen hopi serio. Ta trata entre na un estorbo grandi den e
si tur entrada y gasto ta tuma cu un sistema asina, ta difi- Como consecuencia, desde otro di: sistema di ‘checks & balanc-
luga segun e reglanan di en- cil pa faya. Asina mes Aruba 1986 parlamento di Aruba es’ y pues tambe den e balans
tre otro Ley di Comptabi- ta den problema pisa. Con nunca a ricibi un cuenta an- 1.Violacion structural di ley cu mester tin entre e poder-
lidad. Despues cu aña a ter- esaki por ta? ual cu aprobacion di accoun- (p.e. Constitucion & Ley di nan di e Trias Politica. Como
mina, Controlaria General tant y pues nunca por a trata Comptabilidad) pa gobierno. tal, tambe a afecta seriamente
ta controla si ehecucion di e Un sistema fracasa...den un solo cuenta anual debi- 2.Presentacion structural di e fundeshi di nos estado di
presupuesto a bay segun ley practica! damente. P’esey nunca por a presupuesto irealista locual derecho democratico.
y na un manera efectivo. E ta Problema grandi ta cu e re- controla un solo presupuesto ta nifica engaño di pueblo.