Page 11 - BNDIA ARUBA
P. 11
a11
OpiniOn/analisis Diabierna 14 Juli 2017
drs. Marisol M. Krosendijk, psicologo: Un articulo tocante Muchanan y Obediencia
Mama mi mag scribble riba muraya?
riba cual nan no tin control.
Bo por menasa y soborna un mucha te cu e ta obe-
dece pa un rato pero haciendo esaki bo ta mis locual
realmente ta pasando y bo ta faya den atende cu e
causa basal (di dicon kisas nan no kier haci algo)
cu ta ambiental manera rush un mucha cansa pa
bay un luga no familiar- of nan por ta psicologico,
manera miedo tocante algo otro. Un mucha hopi
obediente of complaciente, tin ta naturalmente mas
suave di caracter- pero otronan por crea un imagen
propio falso paso nan ta sinti cu nan mayornan lo
solamente stima nan si nan ta obediente. E necesi-
dad di autonomia no ta disparce door cu muchanan
a wordo intimida den haci locual nan a wordo bisa
pa haci.
Un mucha chikito no mester ta obediente tur ora.
Esaki ta pasobra nan necesidadnan hopi biaha ta
completamente diferente cu esnan di adulto. Al-
gun ehempel: “Mucha, wak con b’a pinta tur e
muraya”. Esaki ta djis un canvas grandi blanco pa
un mucha cu no ta compronde ainda dicon bo ta
aplaudie pa pinta riba un blachi cu crayon y riba e
muraya blanco grandi bo ta grite. Ora bo ta forsa bo
yiu bay scol cu un jacket pa friu paso abo ta pensa
cu den klas ta haci friu mientras e ta bisa bo cu e no
tin friu y no kier bay cu ne. Imagina cu bo ta bay
na cas di un amigo y accidentalmente bo a basha bo
bebida abou y enbes di nan djis bisa “ay no worry”
ORANJESTAD – E articulo aki mi ta skirbi y mop e, nan ta cuminsa grita bo………
cu muchanan en general y mi mes un yiu den
pensamento. Esaki ta un tema cu ta kibra mi Ta parce di ta na style pa “mansa” muchanan y e mo-
curason. Kere mi, ora bo tin un estudio riba tibonan ta parce di ta miedo: hopi hende tin miedo
tereno di comportacion di hende, manera psi- kico un cierto comportacion lo bira den futuro si
cologia, no tur ora ta facil. nan no tin e bou control. Manera cu muchanan ta
djis crece y bira hende problematico. Un di e co-
Manera un profesor a yega di bisa mi na univer- mentarionan cu mi a yega di haya hopi ta “nan ta
sidad: unabes bo studia psicologia bo bentana di bay bira un monster si bo no pone bo pia abou y
conocemento di comportacion di hende ta wordo mustra nan ken ta manda”.
habri y nunca mas e ta cera. Pero, psicologia lo keda Ami personalmente ta pensa cu esaki ta un bista
mi pasion y nos no lo renuncia educa riba e ma- riba humanidad hopi negativo cu no ta basa tam-
teria aki. Mi ta spera cu e articulo aki por yega na poco riba evidencia empirico.
conscientitud di hopi hende, nan reflexiona y trece
cambio si nan realisa cu nan por haci diferente pa manera etico, compasivo, feliz, independiente etc. Recordatorio di Dia:
bienestar di nan yiunan, nos muchanan. E tema Niun hende no a yega di bisa mi nan kier pa e ta Locual ta haci un bon mayor ta e curashi pa bisa “
aki tambe por ta controversial pa yen motibo por djis sumiso/complaciente. Pero con nos ta educan- Ainda mi tin algo pa siña y mi mester reevalua kico
ehempel cultura. Laga mi cuminsa cu mi topico di do nos muchanan? Nos ta laga nan por ehempel tin mi ta haci”. E mayornan cu ta precupa mi ta esnan
awe…. un bos (algo di bisa) of participa di chikito? cu ta descarta e sorto di oferta cu ami y otronan por
Nos tur kier muchanan cu ta comporta nan mes, Un mucha sumiso/complaciente ta crece y bira un ta ofrece, bisando cu e no ta realistico, practico sufi-
ciente, of idealista. Mester traha cu nos muchanan.
toch? Por ta esaki no ta asina pa tur mayor. Mi ta preocupacion particular. B’a yega di pensa riba ora En corto mi lo kier conseha pa siña conoce bo yiu,
sigur cu tin algun ta puntra nan mes dicon e ta asina nan bira adolescente. Si nan ta tuma ordo di tur scucha nan. Papia menos, puntra mas!
na moda pa nos haci nos muchanan manso. hende. Esey por inclui hendenan cu nos no ta apro-
ba. Pa bira esaki un rato: muchanan cu mas ta sufri No tur ora ta facil pa guia nos yiunan manera nos
Un tiki rebeldia saludabel ta un señal cu un mu- di presion di grupo, ta muchanan cu mayornan a ta desea. Tin biaha tin hopi cos/persona rond cu por
stroba y/of influencia esaki. Tin biaha lastimamente
cha su lasonan ta sigur. Muchanan ta varia hopi den siña nan pa haci locual nan ta wordo bisa. nos no por controla esakinan. Muchanan mester di
comportacion y esaki ta psicologicamente saluda- amor, vooral ora abo ta pensa cu nan no merece. E
bel. Alison Roy, un psicoterapista di mucha y hoben na muchanan cu mester di mas amor, ta esunnan cu ta
Hopi mayor ta educa nan mes cu bukinan di con East Sussex y tambe “Child and Adolescent Men- pidi pe riba maneranan cu ta inspira menos amor.
por haya muchanan pa haci cosnan bon. Haci bon, tal Health Services (CAMHS), ta bisa: “un mucha Haci bo best como
lesa bon, vooral ora un adulto kier pa nan haci algo: lo pusha limitenan si nan ta mas sigur den nan mayor y corda defi-
come bon, pishi den e pot, drumi bon, comporta “apego”. Muchanan cu nan mayornan ta reacciona ni bo intencion. Bo
bon. E meta, ta parce di ta, pa lanta muchanan obe- riba nan y a conduci nan na kere- riba un manera intencion lo defini
diente. Pasobra segun e bukinan aki, muchanan saludabel- cu nan bos ta wordo balora, a siña cu bo realidad. Nunca
obediente=mayornan exitoso, desobediente= fra- tur locual nan tin cu haci ta protesta y accion lo no descurasha pa bo
caso cu ta pone bo baha cabes. Pero realmente un wordo tuma nan lo pusha limitenan. Y esaki ber- yiu pasobra hende-
mucha obediente ta motibo pa preocupa of celebra- daderamente ta comportacion realmente saludabel. nan rond di bo no
cion? Lo mas cu mi pensa riba e pregunta aki, lo mas Cumplimento (cu ley of norma)? Nan a siña cu no ta duna bo credito.
intriga mi ta. Bisa un hende cu su yiu ta obediente tin balor agrega na argumenta pasobra nan bos no Zorg pa e memo-
ta (usualmente) un compliment. Pero un adulto ta wordo balora. rianan cu abo crea
obediente? No tanto atractivo toch? Nos tin otro entre abo cu bo yiu
palabra pa esaki, manera tapijt (pa hende trapa riba Hopi di locual nos ta wak den un mucha como ta esunnan di mas
dje). Reflexiona riba bo forma di educacion: kico desobediente ta djis comportacion natural, curioso, bunita, con cu bay
bo ta siñando bo yiu? Kico ta bo metanan a largo explorativo y di siña di un mucha. Of di reacciona bin ta pe bo ta hacie.
plaso pa bo yiu?.....Mi a yega di tende contestanan riba e solo manera cu nan sa con na un situacion