Page 11 - bon-dia-aruba-20170701
P. 11
a11
analisis Diasabra 1 Juli 2017
Desaroyo economico den Caribe y debe publico
di 100% pa aña 2020. Esaki lo Haiti como muy probable-
no resulta facil, mirando cu mente e pais menos envidia-
mester mustra disciplina fis- bel di e continente aki, tambe
cal grandi, den un pais cu un tin un debe relativamente
economia luchando, desem- abao, mas cu tur cos pa e difi-
pleo halto, cu un criminali- cultad pa haya prestamo, no
dad haltisimo, relaciona cu pa falta di necesidad. Haiti
violencia entre banda crimi- tampoco ta aparece den e
nal mara na narcotrafico, cu listanan di pais cu credit rat-
un participacion halto di ho- ing.
ben den esaki.
Con Aruba ta compara?
Pober y cu tiki debe?
Aruba ta aparece riba e lista di
Ora un pais no tin un corela- paisnan cu mas debe, relacio-
cion halto entre debe publico na cu GDP, den nos region.
y GDP, esey no semper ta un Sin embargo, e no ta entre e
señal di tin un economia y casonan mas grave, manera
un situacion fiscal sano. Den e caso di Barbados. Loke ta
e tabel acompañante tambe importante señala si, ta e ve-
nos por observa presencia di locidad cu cual un desaroyo
ORANJESTAD - De- Jamaica algun pais den Caribe, cu ta negativo por tuma luga, spe-
saroyo economico den Barbados den problema economico cialmente si no tin un politica
Caribe ta dunando ac- Den e caso di Jamaica, eco- y financiero serio y sin em- fuerte pa ahusta gasto com-
tualmente un panorama Barbados tabata un di e isla- nomia ta depende pa un gran bargo ta entre e paisnan cu para cu entrada cu ta bah-
bastante diverso, manera nan mas prospero di Caribe parti riba servicio, entre nan tin menos debe compara cu ando. Esey a sucede na Aruba
semper. E perspectivanan oriental, pero a mira su eco- turismo. Tambe remesa di GDP. Nos ta referi na e ca- tambe, pero e tendencia den
pa crecemento economico nomia bay atras severamente ciudadano den exterior ta sonan di Surinam, Haiti y direccion negativo a haya un
pa e aña aki pa mayoria di durante ultimo decada. Di forma como 30% di su entra- Guyana. Kico ta e caso aki? paro na man di e supervision
pais tabata modera na ini- cultivo di producto agri- da. E tercer sector importante Ta trata aki di casonan special Hulandes, cu a bin aden des-
cio di aña, y despues di e cola manera caña di sucu, ta bauxit, cu ta un pilar ex- cu tin problema pa haya placa de 2015. Di tur e teritorionan
prome mita di aña ainda a pasa despues pa un eco- portado importante den logra presta di cualkier manera, den Caribe cu tin problema
no ta mira cambio grandi nomia domina pa industria divisa. Mescos cu tur otro pa nan situacion economico financiero grandi, practica-
den esaki. liviano, turismo y servicio teritorio, tambe e isla, cu tin malo structuralmente. Guy- mente tur tin algun tipo di
financiero (offshore). Desde aproximadamente 2,8 miyon ana ta un pais cu no ta ni apa- supervision. Barbados y Ja-
Hasta pa e lider den crece- 2008, manera mayoria teri- habitante, a haya golpi duro rece riba lista di pais cu tin un maica ta someti na program-
mento di ultimo añanan, Re- torio den region, Barbados a den e crisis mundial di 2008, credit rating. En cambio, Su- anan di IMF. Puerto Rico, cu
publica Dominicana, e per- haya golpi duro den e crisis y su recuperacion no a logra rinam si tin rating pero no di debe grandi pero no pa loke
spectivanan ta bon pero no global di 2008/2009. Mien- ainda. Na 2010, gobierno di gaba: B- actualmente (com- ta e relacion cu GDP, ta bao
mas e aumento di 5% of mas tras cu economia tabata bay Jamaica a inicia e asina yama para Aruba: BBB+; Cura- supervision di un comision
pa aña. Mayoria ta entre 1,5 atras, gobierno di Barbados Jamaica Debt Exchange, un çao A-). Surinam su debe ta special di Congreso Meri-
y 3% di crecemento, loke no no a ahusta na tempo pa loke tipo di bolsa, pa trata di de- aumentando bastante rapido, cano.
ta malo mirando coyuntura ta su gastonan, y a bay den shaci di bono caro y reduci despues cu pa basta aña e ta- Y Aruba ta cay bao di super-
internacional. Loke ta haci tuma prestamo grandi aña e suma anual di interes cu bata na un nivel di entre 20 vision imponi pa gobierno di
diferencia individual grandi, tras aña. Di un debe di 56% gobierno mester paga. Esey – 30% di GDP. Aña pasa ta- Reino. Por bisa cu en todo
ta e punto di salida di 2016, compara cu GDP na 2007, e no a logra y na 2013 Jamaica bata un aña particularmente caso Aruba tabatin interven-
unda tambe e debe publico ta isla a yega na 145% na fin di a firma un acuerdo cu IMF dificil, cu un caida di GDP cion prome cu nos a yega na
haci un diferencia grandi. Por 2016. Na 2013 gobierno ta- pa logra haya acceso na un fuerte y un aumento di debe 100%, cu tur su consecuenci-
bisa cu e paisnan cu problema bata obliga di pidi interven- prestamo di US$ 1 biyon, pa cu 9 punto di porciento. anan.
di debe mas grave, en todo cion di IMF, loke a conduci por mantene cabes riba awa.
caso pa e aña aki tin perspec- na e prome ‘Structural Ad- Un di dos Debt Exchange na
tiva relativamente faborabel, justment Program’ di IMF 2012 tampoco a surti efecto.
aunke den tur caso ta trata den hopi aña. Un programa Bao di e deal cu IMF go-
di crecemento economico riguroso cu den añanan 80 bierno mester reforma su
modera. tabatin un reputacion malo regimen fiscal, elimina exon-
entre paisnan cu problema fi- eracion di cierto impuesto, y
Mirando nos propio pais cu nanciero. Un di e consecuen- yega na un surplus anual di
un debe publico considera- cianan tabata e retiro na 2014 7.5%, excluyendo pago riba
bel, y cu perspectiva di crece- di como 3000 empleado pu- debe, y yega na un debe bao
mento economico modera blico, den un intento pa baha
tambe, con realmente nos ta e gastonan grandi di e aparato
para, compara cu e otro pais- publico. En total, na e altura
nan den nos region, cu tambe ey gobierno tabata paga como
ta den temponan dificil. Riba 26.000 salario, un situacion
e tabel acompañante aki, nos obviamente insostenibel. E
por mira cu entre e lidernan medida no a yuda completa-
den debe publico den region, mente, den e sentido cu no
Aruba ta figura na luga num- a bin cu un plan efectivo pa
ber 7, tumando na cuenta e stimula crecimento econom-
corelacion debe/GDP pa fin ico nobo. Pa 2017, Barbados
di 2016. Nos por observa cu ta den espera di un crece-
Barbados ta e lider indiscuti- mento modera 1,7%, loke ta
bel, sigui di cerca pa Jamaica. bao di e nivel cu nan mester
Esakinan ta e dos unico pais pa un recuperacion econom-
cu ta riba 100% di GDP pa ico. Logra baha nan debe bao
loke ta nan debe. Un vistazo di 100% di GDP ya caba ta un
cortico riba ambos pais pa cu operacion di varios aña.
nan situacion specifico.