Page 15 - BDA21MARCH2015
P. 15

Opinion/analisis A15
                                                                                                                                                                        Diasabra 21 Maart 2015

Dia internacional contra discriminacion racial

       Kita palabra discriminatorio den
              nos vocabulario oficial

E dia internacional pa            nan fuerte pa caba cu tur for-   sin ofende hende pa motibo      berdadero. A specifica kico     atencion riba e dia awe. Hasta
eliminacion di discrimi-          ma di discriminacion manera      cu no ta dia di conmemora e     ta su normanan y balornan.      a haya un luga den nos vo-
nacion a base di rase,            poni den e convencion.”          lider aki of celebra su logro-  E tempo ey Aruba a haya su      cabulario oficial y ta pone sin
proclama pa Nacionnan                                              nan, Betico Croes. No tin       bandera, a bin e Himno. Pero    capital. Un desviacion den e
Uni (UN) ta awe. 21 di                         Aruba               duda cu e lider aki a lucha     ora ta enfoca riba un cultura,  derivacion normal ora ta in-
maart, e dia cu 55 aña pasa                                                                        di otro banda ta exclui otro-   dica un persona di un cierto
polis a tira 69 hende mata        Awor ban wak bek den pas-        y logra cos grandi pa Aruba.    nan cu tabata presenta caba.    pais. E palabra ta mustra mas
durante un demostracion           ado di Aruba y kico nos a        Pero den su tempo y specifi-
contra leynan discrimina-         siña. Nos por bay bek te na e    camente fin di e añanan ‘70,    Por ehemplo esun na San                  inocente. Mescos cu
torio (di ‘apartheid’) na         periodo di colonialismo unda     e periodo di lucha fuerte, nos  Nicolas, un ciudad cu a nace             den pasado cosnan
Sharpeville, Sur Africa.          tabatin esclavo, indjan, hende   no por conclui cu Betico ta-    riba e sanger di stranhero.              discriminatorio ta-
6 aña despues, UN a ofi-          di color. Pero e tempo aki ta    bata pa tur Arubano. Claro      Den e tempo ey e pensamen-               bata parce algo nor-
cialisa e dia aki, pa asina e     algo cu a haya basta atencion    nos mester pone esaki den       to general tabata cu un Aru-             mal, sin intencion.
comunidad internacional           caba. E ta algo cu nos por haya  contexto: e tempo ey nacio-     bano berdadero ta mastanto               Mescos cu un par di
haci mas esfuerso, pa caba        den buki, di bes en cuando ta    nalismo tabata hopi impor-      un cunukero di St. Cruz. Un              aña pasa Zwarte Piet
tur forma di discrimina-          informa nos den lectura of       tante pa yega e meta di Betico  piscado di Savaneta of Noord             tabata algo ‘inocente’
cion racial.                      nos ta keda informa durante      y MEP (na manda) pa yega        ainda por, pero siguramente              ainda.
 Skribi pa: Sharina Hen-          nos paranda di 18 maart na       e independencia di Corsou       un persona cu tin cabey cu ta            Mi no ta bay uza e
                                  entre otro e diferente museo.    y finalmente di Hulanda. A      krul den direccion caba di un            palabra aki, riba e
             riquez               Awe nos no ta celebra nos dia    haci maximo esfuerso pa e       8, no tabata considera como              dia awe. Esunnan cu
E aña aki UN ta enfoca riba e     nacional of por ehemplo dia      candela di nacionalismo keda    un Arubano.                              tin e buki blauw of
pasado y specificamente, siña     di Betico. Nos ta para keto na   cendi fuerte y plama rond e                                              kier haci e esfuerso
di e tragedianan den pasado       nos pasado, riba e dia unda      isla.                                       Cambio                       pa busca online riba
pa nos combati e racismo          nos mester caba cu discrimi-     Cu tur bon meta tras di e can-  Pero manera UN a bisa, cos
cu ainda ta existi awendia.       nacion a base di rasa y siña     dela aki, Betico a pone hopi    a cambia na mundo, y tambe                   www.papiamento.
“Nos mester siña e lesnan         di nos pasado. Pues, nos por     enfasis riba kende ta Arubano   na Aruba. Hende ta wak me-               aw por haya e palabra
di pasado, admitiendo e           menciona den e contexto aki,                                     nos color, krul pero tin un              bou di ‘ch’. Despu-
daño profundo cu e dis-                                                                            grupo ainda, cu riba nos isla            es e palabra cu si ta
criminacion a basa di rasa                                                                         y mundialmente ta merece                 manera mester ta:
a causa.” Pues UN ta bisa                                                                                                                   Chines.
cu nos mester conserva e                                                                                                                    Riba e dia aki mi kier
‘memoria’ di tur actonan                                                                                                                    urgi pa kita e palabra
malo den pasado, pa asina                                                                                                                   ofensivo for di nos
por uza e conocemento                                                                                                                       vocabulario. Mi kier
pa elimina prehuicio y                                                                                                                      haci un apelacion
siña otro tolerancia, aus-                                                                                                                  tambe na tur Aruba-
encia di discriminacion y                                                                                                                   no of esunnan cu ta
respet pa diversidad tur                                                                                                                    sinti su mes Arubano,
caminda y pa tur hende.                                                                                                                     pa stop di uza e pal-
E aña aki tambe ta un cel-                                                                                                         abra aki. Nan ta hende y nan
ebracion special, pa moti-                                                                                                         tin nan nomber propio. Si bo
bo cu UN ta conmemora                                                                                                              no sa, uza señor of señora.
50 aña di e convencion                                                                                                             Pero si tur dia bo ta bay na e
internacional cu a inicia                                                                                                          mesun luga, mi ta kere dado
e dia aki. E instituto ta                                                                                                          momento bo mester haci
bisa cu tin progreso: co-                                                                                                          un esfuerso pa ser conoci cu
lonialismo a yega su final,                                                                                                        otro. Tin biaha mi ta pensa cu
a desmantela apartheid y                                                                                                           e ultimo dos letter cu nos ta
por mira un movimiento                                                                                                             pega na e dos grupo di hende
global pa mas igualidad.                                                                                                           cu ta biba riba nos isla cu ta
pero historia y tambe                                                                                                              experiencia ainda basta dis-
eventonan awendia ainda                                                                                                            criminacion, ta mustra hopi
ta indica cu discriminacion                                                                                                        cla nos actitud contra nan. E
racial ta presente, cu ta forma                                                                                                    dos letter ‘-no’. Pero mi di bi-
un peliger evidente pa hende                                                                                                       aha mi ta realisa cu Arubano
y comunidad den tur region.                                                                                                        tambe ‘tin’ nan. Pues awe,
Esaki ta e mensahe di secre-                                                                                                       ora bo ta bay cumpra bo Bon
tario general di UN, Ban Ki-                                                                                                       Dia Aruba (of algo otro) na e
moon pe dia di awe. E tambe                                                                                                        tienda mas cerca, realisa cu ta
ta enfoca cu por ‘traha riba                                                                                                       un hende cu ta yuda boq
paz solamente riba e proposi-
cion cu tur hende tin derecho
igual y dignidad, no obstante
etnicidad, sexualidad, reli-
gion, social of un otro status’.
“Pa motibo di esaki mi kier
urgi tur nacion pa ratifica e
convencion internacional pa
eliminacion di tur forma di
discriminacion racial, pa pro-
move precision historico y
percura pa manehonan y ley-
   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20