Page 32 - ΝΕΟ_Λεύκωμα παραδοσιακών χορών 2022-23
P. 32
32
Διότι έχουμε υπ' όψη μας τουλάχιστον τέσσερις διαφορετικές εκδοχές του «πλατανιώτικου νερού» σε χρήση στα μέσα τον 20ου αι. στη Σάμο, με μικρότερες ή μεγαλύτερες, αλλά διακριτές διαφορές τόσο από μελωδικής όσο και από ρυθμικής πλευράς.
Στίχοι, «Πλατανιώτικος»
Ο Πλάτανος της Σάμου βρίσκεται στις δυτικές πλαγιές τού βουνού Καρβούνης, σε υψόμετρο 550 μ. περίπου, και στην κεντρική πλατεία του χωριού τρέχει η ξακουστή πηγή του, με εξαιρετικής ποιότητας νερό.
Κολώνα : Περιοχή στη Ν.Α. Σάμο γύρω από τον αρχαίο ναό της «Ήρας, που πήρε το όνομά της από τη μοναδική κολώνα του ιερού που σώζεται σε όρθια θέση. Οι αμπελώνες στην περιφέρεια της Κολώνας θεωρούνται από τους καλύτερους της Σάμου.
Να χα νερό απ' τον Πλάτανο, σταφύλι απ' την Κολώνα,
να χα και το μελαχρινό
να το φιλώ στο στόμα.
Το πλατανιώτικο νερό λένε πως έχει αβδέλλες, μα κείνο το κακόμοιρο
έχει όμορφες κοπέλες.
-"Ωχ, να ζήσει ο Πλάτανος στη Σάμο. Γεια σου Νιόνιο Πόγγη, λέω, γεια σου. Γεια σου Παύλο.
Σύγκριση των δύο κομματιών
Συγκρίνοντας τα δύο κομμάτια (Το πλατανιώτικο νερό και τον Πλατανιώτικο) διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικούς σκοπούς, με μόνο κοινό στοιχείο τα δίστιχα που ταιριάζονται πάνω τους. Το μεν πρώτο είναι ένα κοινό συρτό. Ακολουθεί δε τη ρυθμική εκδοχή που υιοθετήθηκε από τα όργανα και επικράτησε στις πρακτικές του νησιού τα νεότερα χρόνια.
Το δεύτερο κομμάτι, τόσο από την ετικέτα του δίσκου (Σαμιώτικος συρτός, «Πλατανιώτικος») όσο και από τη ρυθμική δομή, φαίνεται ότι αποτελούσε ιδιαίτερο χορό. Είναι πιθανόν μάλιστα, ότι πρόκειται για τον πλατανιώτικο που αναφέρεται στην αρθρογραφία των εφημερίδων τής περιόδου της Ηγεμονίας.
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο σε αυτό το κομμάτι είναι ότι η πολύπλοκη μελωδική του ανάπτυξη βασίζεται σε δεκάσημη ρυθμική δομή και μάλιστα στο σύνηθες σχήμα 3+2+2+3, το οποίο εντοπίζουμε και σε σχετικές ανέκδοτες ηχογραφήσεις του '60. Η μελωδική και πολύ περισσότερο η ρυθμική δομή παραπέμπει σε παλιότερες μορφές, τις οποίες ελάχιστες φορές συναντάμε στο σύγχρονο ελληνικό λαϊκό ρεπερτόριο.
